اقتصادآنلاین-فرزاد حسن‌زاده؛ سال ۱۴۰۳ برای اقتصاد ایران، به‌ویژه بازار سرمایه، سالی سخت و نفس‌گیر بود. از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران گرفته تا تحریم‌های اقتصادی و وجود ریسک‌های سیاسی، همه باعث شدند انتظارات تورمی افزایش شدیدی داشته باشند و مردم به‌سمت سرمایه‌گذاری در بازار‌های موازی مانند دلار و طلا روی بیاورند.
علی‌رغم بازدهی ۲۳ درصدی شاخص کل بورس در سال گذشته، این بازدهی در مقایسه با نرخ تورم ۳۲.۵ درصدی سال ۱۴۰۳ کمتر بوده است؛ به این معنا که در عمل، بازدهی شاخص کل بورس در سال ۱۴۰۳ منفی بوده است.
بازار سهام در فروردین ۱۴۰۳ ارزش دلاری آن بیش از ۱۵۶ میلیارد دلار بود، اما در پایان اسفند ۱۴۰۳ ارزش دلاری آن به ۱۰۶ میلیارد دلار رسید. همچنین در زمان انتصاب حجت‌اله صیدی به‌عنوان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، ارزش دلاری بازار سرمایه نزدیک به ۱۴۰ میلیارد دلار برآورد می‌شد؛ اما در پایان اسفند ۱۴۰۳، این عدد به کمی بیش از ۱۰۶ میلیارد دلار کاهش یافت.
نموداربالا به‌خوبی نشان می‌دهد که هرچند ارزش ریالی بازار سهام در اسفند ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲ افزایش داشته، اما ارزش دلاری بازار سهام کاهش قابل توجهی را تجربه کرده است.
در ماه‌های آذر و دی، ارزش دلاری بازار سرمایه نسبت به ماه‌های قبل و بعد، رشد بالایی داشت. از مهم‌ترین دلایل این رشد می‌توان به کاهش ریسک‌های سیاسی، ایجاد سامانه ارز توافقی و کاهش انتظارات تورمی اشاره کرد. سامانه ارز توافقی در آن مقطع زمانی، به موتور محرکه‌ی صنایع صادرات‌محور بورس تبدیل شد که باعث افزایش همزمان ارزش ریالی و دلاری بازار سهام شد.
اما در ماه‌های بهمن و اسفند، با بازگشت ریسک‌های سیاسی، انتظارات تورمی دوباره افزایش یافت. در نتیجه، نرخ دلار آزاد روند صعودی پیدا کرد، اما دلار توافقی رشد ناچیزی داشت. همین موضوع باعث ایجاد فاصله میان نرخ دلار توافقی و دلار بازار آزاد شد؛ فاصله‌ای که مشروعیت و کارایی سامانه ارز توافقی را زیر سؤال برد.
در ادامه، با استیضاح سیاسی عبدالناصر همتی، اوضاع بازار سرمایه در اسفند ۱۴۰۳ وخیم‌تر شد. شاخص کل نه‌تنها روندی صعودی نداشت، بلکه در بیشتر روز‌ها با نوسانات شدید همراه بود.
