اخیراً علی ماجدی، دیپلمات ایرانی، ادعایی جنجالی مطرح کرده که مذاکرات بین امیرسعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل، و ایلان ماسک، کارآفرین برجسته آمریکایی، باعث شده آمریکا برای ۱۰۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به ایران بیاید. این ادعا در فضای رسانه‌ای بازتاب گسترده‌ای داشته، اما بررسی دقیق‌تر این موضوع نشان می‌دهد که این ادعا با چالش‌های جدی مواجه است.
واقعیت مذاکرات ادعایی
وزارت امور خارجه ایران در آبان ۱۴۰۳ (نوامبر ۲۰۲۴) دیدار بین ایروانی و ماسک را به طور رسمی تکذیب کرده است. ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس ایکس، بیشتر به‌عنوان یک کارآفرین شناخته می‌شود تا مذاکره‌کننده دیپلماتیک. هرچند او در سیاست داخلی آمریکا نفوذ دارد و از پویش‌های انتخاباتی ترامپ حمایت کرده، هیچ شواهد معتبری مبنی بر دخالت مستقیم او در مذاکرات دیپلماتیک با ایران وجود ندارد.
این ادعا بیشتر از یک گفت‌وگوی کلاب‌هاوسی و پست‌های شبکه اجتماعی X سرچشمه گرفته که فاقد مدارک مستند یا تأیید رسمی هستند؛ بنابراین، احتمال صحت مذاکرات ادعایی بسیار پایین است.
سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری؛ امکان‌پذیر یا غیرواقعی؟
بررسی ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری در ایران، حتی در بهترین شرایط، غیرواقعی است:
بر اساس گزارش‌های بین المللی، تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۱۴۰۳ حدود ۴۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. این رقم حتی با برآورد صندوق بین‌المللی پول (۴۶۴ میلیارد دلار) فاصله زیادی با ۱۰۰۰ میلیارد دلار دارد. سرمایه‌گذاری ادعایی بیش از دو برابر کل اقتصاد ایران است.
همچنین طبق گزارش‌های UNCTAD، جریان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در سال‌های اخیر بسیار محدود بوده و در سال ۲۰۲۳ حدود ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار برآورد شده است. این ارقام نشان می‌دهد که جذب چنین حجم عظیمی از سرمایه‌گذاری در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست.
از طرف دیگر تحریم‌های آمریکا، ریسک‌های سیاسی، و ضعف زیرساخت‌های اقتصادی ایران، جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان را به‌شدت محدود کرده است.
زمینه سیاسی و نقش ماسک
تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران، هرگونه سرمایه‌گذاری مستقیم از سوی شرکت‌های آمریکایی را عملاً غیرممکن می‌کند. حتی اگر توافق جدیدی مشابه برجام حاصل شود، روند رفع تحریم‌ها و جذب سرمایه‌گذاری زمان‌بر خواهد بود. ایلان ماسک نیز به‌عنوان حامی ترامپ بیشتر بر پروژه‌های داخلی آمریکا تمرکز دارد و احتمال دخالت او در مسائل سیاسی ایران بسیار بعید است.
ترامپ نیز که در حال جمع‌آوری سرمایه برای تقویت اقتصاد داخلی آمریکاست، بعید به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری کلانی را به خارج از کشور هدایت کند. سیاست‌های اقتصادی او عمدتاً بر تقویت زیرساخت‌ها و صنایع داخلی آمریکا متمرکز است.
ادعای نادرست پیش از شروع مذاکرات
ادعای علی ماجدی مبنی بر مذاکرات بین ایروانی و ماسک و سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری آمریکا در ایران، فاقد اعتبار و شواهد مستند است.
از نظر اقتصادی، چنین سرمایه‌گذاری عظیمی نسبت به‌اندازه اقتصاد ایران و جریان‌های جهانی سرمایه‌گذاری، کاملاً غیرواقعی است. همچنین، زمینه‌های سیاسی و تحریم‌های موجود، تحقق چنین ادعایی را غیرممکن می‌سازد. این موضوع بیشتر به شایعه یا پروپاگاندا شباهت دارد تا واقعیت.
اصلاح‌طلبان با دروغ ۱۰۰۰ میلیارد دلاری به استقبال مذاکرات رفتند
همچنین روزنامه کیهان نوشت:جریان غربگرا برای اینکه مذاکره بین ایران و آمریکا را به هر قیمتی که شده، موجه جلوه دهند و عطش مذاکره با هر پیش‌شرطی را در جامعه ایجاد کنند، به گزافه‌گویی افتاده‌اند. در جدیدترین اظهارات، مدعیان اصلاحات بر اساس توئیت یکی دو نفر که یکی از آنها عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت هم هست! و بیشتر به یک شوخی و لطیفه شبیه است، ادعا می‌کنند که آمریکا در صورت توافق با ایران، یکهزار میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند! مطرح‌کنندگان چنین دروغی یا نمی‌دانند یکهزار میلیارد دلار چقدر است یا با احمق فرض کردن مخاطبان خود، به ملت ایران توهین می‌کنند.
