نرخ تورم در مردادماه به ۴۱.۲ درصد رسیده و قیمت کالاهای اساسی مانند گوشت و برنج به حدی افزایش یافته که بسیاری از کارگران و اقشار کم‌درآمد مجبورند این اقلام را از سفره خود حذف کنند یا به‌صورت قسطی خریداری کنند. حداقل حقوق کارگران، حتی با احتساب مزایا و حق اولاد، تنها ۱۵ میلیون تومان است که برای تأمین نیازهای اولیه مانند خوراک، مسکن، آموزش و درمان کافی نیست. در این شرایط، کارگران برای حفظ حداقل‌های زندگی مجبور به کار در چند شیفت هستند.
تک‌نرخی شدن ارز؛ راهکار یا فاجعه؟
وزیر اقتصاد از برنامه‌ای برای تک‌نرخی شدن ارز سخن گفته و هدف آن را ایجاد ثبات در بازار و جلوگیری از نوسانات جهشی نرخ ارز عنوان کرده است. او تأکید دارد که با مدیریت شناور بانک مرکزی، اقتصاد کشور می‌تواند به ثبات برسد. اما مرتضی افقه، استاد اقتصاد دانشگاه چمران اهواز، این ایده را خطرناک می‌داند. او هشدار می‌دهد که اگر منظور از تک‌نرخی شدن، همسان‌سازی نرخ ارز حمایتی با نرخ بازار آزاد باشد، این تصمیم به «طوفانی از گرانی» منجر خواهد شد و بخش بزرگی از جامعه را به زیر خط فقر می‌کشاند.
تبعات حذف ارز حمایتی؛ موج جدید فقر
افقه توضیح می‌دهد که اقتصاد ایران به شدت به تجارت خارجی وابسته است و حدود ۸۰ درصد واردات کشور شامل کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای است که در تولید داخلی استفاده می‌شوند. افزایش نرخ ارز نه‌تنها قیمت کالاهای وارداتی را بالا می‌برد، بلکه هزینه تولید داخلی را نیز به شدت افزایش می‌دهد. این امر به گرانی گسترده کالاها و فشار مضاعف بر اقشار ضعیف منجر خواهد شد. به گفته او، چنین سیاستی می‌تواند موج جدیدی از فقر را در جامعه ایجاد کند.
یارانه‌ها در خطر؛ اشتباه مرگبار دولت؟
یکی دیگر از نگرانی‌ها، حذف یارانه‌های اقشار کم‌درآمد است. در حالی که برخی کارگران گزارش می‌دهند یارانه‌هایشان قطع شده، افقه این اقدام را «غیرعقلانی و خطرناک» می‌داند. او تأکید می‌کند که حذف یارانه دهک‌های پردرآمد و تخصیص آن به اقشار ضعیف، سیاستی منطقی است، اما حذف یارانه کارگران و اقشار کم‌درآمد در این شرایط اقتصادی تنها به افزایش فشار و احتمال بروز تنش‌های اجتماعی منجر خواهد شد.
کاهش هزینه‌های غیرضروری؛ راهکار واقعی دولت
افقه معتقد است که دولت به جای حذف یارانه‌های اقشار ضعیف، باید هزینه‌های جاری و غیرضروری خود را کاهش دهد. او می‌گوید: «دولت همچنان ردیف‌های بودجه‌ای بلااستفاده و غیرضروری دارد که هیچ کمکی به تولید ملی یا رفاه عمومی نمی‌کنند.» به گفته این استاد دانشگاه، در شرایطی که تحریم‌ها درآمد دولت را کاهش داده، تمرکز بر کاهش هزینه‌های غیرضروری به جای فشار بر اقشار ضعیف، منطقی‌تر است.
آینده اقتصاد ایران؛ امیدی به گشایش؟
افقه شرایط اقتصادی کشور را نگران‌کننده توصیف می‌کند و هشدار می‌دهد که بدون رفع مشکلات روابط خارجی و تحریم‌ها، دولت در تنگنا خواهد ماند. او پیش‌بینی می‌کند که حتی بدون تک‌نرخی شدن ارز، تداوم فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها به افزایش تورم و گرانی منجر خواهد شد. این استاد دانشگاه امیدوار است که با بهبود روابط خارجی، اقتصاد ایران بتواند از این بحران عبور کند.
