قیمت دلار در بازار آزاد هر ساله در آستانه سال نو میلادی به دلیل افزایش تقاضای تسویه ارزی از سوی فعالان اقتصادی با نوساناتی روبرو می‌شود. البته در یک سال و نیم گذشته، تنش‌های سیاسی متعددی نیز به وقوع پیوسته که تأثیراتی بر بازار ارز داشته و نمی‌توان از آن غافل شد. با این حال، دلیل اصلی نوسانات ارزی در ماه‌های منتهی به سال جدید میلادی، فشار تقاضای ارز از سوی فعالان اقتصادی است.
این تجربه در چندین سال گذشته به‌صورت مکرر اتفاق افتاده اما در هفته‌های بعد از این نوسانات نیز همواره ریزش نرخ ارز تجربه شده است.
نگاهی به روند نرخ دلار در بازار آزاد طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تاکنون به‌خوبی بیانگر این ماجراست. در زمستان سال ۱۴۰۱ نرخ دلار با روند افزایشی به بالای ۶۰ هزار تومان نیز رسید اما پس از مدت کوتاهی در اسفند همان سال به کانال ۴۵هزارتومانی ریزش کرد.
در سال ۱۴۰۲ نیز این اتفاق مجدداً تکرار شد و نرخ دلار در زمستان این سال روند افزایشی به خود گرفت و از محدوده ۵۰هزارتومانی که چندین ماه در آن تثبیت شده بود، با روند افزایشی به بالای ۶۰ هزار تومان رسید.
البته این سال یک تفاوت مهم داشت؛ تنش‌های سیاسی پایان سال در منطقه و حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق در فروردین ماه سال ۱۴۰۳ جلوی کاهش نرخ‌ها را گرفت و دلار به روند صعودی ادامه داد و حتی به بالای ۷۰ هزار تومان نیز رسید اما بعد از پاسخ محکم ایران به این اقدام رژیم صهیونیستی (عملیات وعده صادق۱) در ۲۶ فروردین‌ماه ۱۴۰۳، نرخ دلار روند نزولی خود را شروع کرد و تا کانال ۵۷هزارتومانی ریزش شدیدی را ثبت کرد.
نوسانات ارزی آستانه سال نوی میلادی از سال ۱۴۰۱ تاکنون
نرخ دلار در روزهای اخیر، در حالی که از ابتدای سال در محدوده ۶۰ تا ۶۴ هزار تومان تثبیت شده بود، روند افزایشی به خود گرفته است و در معاملات امروز به بالای ۷۶ هزار تومان رسیده است. کارشناسان اقتصادی برای نوسانات اخیر سه دلیل اصلی را مطرح کرده‌اند؛
اولین و مهمترین دلیل نوسانات ارزی یک‌ماهه اخیر، فشار تقاضای تسویه ارزی فعالان اقتصادی در آستانه سال نوی میلادی است که هرساله تکرار می‌شود.
دلیل دیگری که برای افزایش نرخ دلار مطرح می‌شود، تنش‌های سیاسی و تحولات مهم منطقه است. تحولات سوریه و سقوط دولت بشار اسد و تنش‌های سیاسی ناشی از تهدیدات آمریکا و اسرائیل و همچنین نزدیک شدن به زمان حضور ترامپ در کاخ سفید آمریکا از جمله دلایل سیاسی و روانی این افزایش قیمت است.
افزایش نرخ نیمایی هم عامل دیگری است که به بازار ارز آزاد سیگنال داده و موجب افزایش نرخ دلار شده است اما برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند این تصمیم برای شرایط فعلی اقتصاد کشور یک اقدام ضروری است و افزایش قیمت‌ها ارتباطی با افزایش سقف نرخ نیمایی ندارد!
مجید شاکری؛ تحلیلگر مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش؛ “آیا افزایش نرخ دلار در شرایط کنونی به‌علت راه‌اندازی بازار ارز تجاری و حذف نیماست؟” گفت: این گزاره درست نیست و افزایش نرخ دلار در بازار آزاد به‌علت نزدیکی به انتهای سال میلادی است؛ چون در پایان سال میلادی تقاضا برای تسویه افزایش پیدا می‌کند که این باعث رشد نرخ دلار می‌شود؛ در نتیجه نباید این افزایش قیمت را به حذف نیما و راه‌اندازی بازار ارز تجاری نسبت دهیم.
با توجه به تجارب گذشته درباره نوسانات نرخ ارز در آستانه سال نوی میلادی، و همچنین خبر تسنیم مبنی بر آغاز مداخله سنگین بازارساز با تزریق درهم، دلار و تتر از روز دوشنبه به‌نظر می‌رسد نوسانات اخیر نیز پایدار نیست و احتمال دارد با فروکش فشار تقاضای ناشی از تسویه ارزی فعالان اقتصادی در روزهای آینده و از بین رفتن جو روانی مسائل سیاسی، شاهد ریزش مجدد نرخ دلار مانند موارد گذشته باشیم.
