حراج همزمان یک مدل نوین از حراج حضوری در بورس کالای ایران است که به درخواست کارگزاران از روزهای آینده به اجرا در خواهد آمد. هدف از پیاده‌سازی این مدل، بهبود و بهینه‌سازی فرآیندهای معاملاتی است و یکی از اصلی‌ترین مزایای این نوع معامله، کاهش زمان لازم برای انجام معاملات می‌باشد.
حراج همزمان بورس‌کالا، مدل جدیدی از حراج حضوری است که در آن، زمان‌های انجام معامله در تمامی عرضه‌ها به صورت مشترک و همزمان انجام می‌شود و نحوه معامله در این نوع حراج، به این صورت است که خریدار می‌تواند برای هر عرضه، تا پنج قیمت ارسال کند تا معامله‌گر، قیمت‌ها را در زمان رقابت به سامانه معاملات ارسال کند. با افزودن این نوع به انواع حراج بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران، مدل‌های حراج در بازار فیزیکی، به سه‌مدل حراج عادی، حراج باز و حراج همزمان، افزایش می یابد.
در این راستا حمیدرضا رحمنی، مدیر عملیات بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران گفت: به‌زودی مدل دیگری از حراج حضوری با نام «حراج همزمان» به مدل‌های فعلی افزوده خواهد شد. در حال حاضر در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران، حراج حضوری به دو روش حراج عادی و حراج باز انجام می‌شود و در شرایطی که تعدد عرضه وجود داشته باشد، به تناسب آن زمان انجام معاملات طولانی خواهد شد و معامله‌گران باید به‌طور همزمان در چند جلسه معاملاتی نسبت به درج قیمت‌های مشتریان اقدام کنند که این مورد کار بسیار پرفشار و استرس‌زایی است. نظر به رشد حجم معاملات و افزایش تعداد عرضه‌ها در تالارهای معاملاتی بورس‌کالا و با توجه به درخواست‌های کارگزاران به‌منظور بهبود فرآیندهای معاملاتی و کاهش زمان انجام معاملات، با الگوبرداری از حراج‌های متداول در دنیا روش حراج همزمان معرفی شد.
وی افزود: فرآیندهای این مدل پس از اخذ مصوبات لازم از هیات‌مدیره بورس‌کالا و نیز موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار طراحی شد و روش انجام معاملات طی جلسات متعدد معامله‌گران آموزش داده شد و در چند نوبت آزمایشی برای کالای سیمان انجام و متناسب با موضوع، پیشنهادهای بهبود اخذ و در سامانه معاملات پیاده‌سازی شد. در مدل حراج همزمان، زمان‌های انجام معامله، اعم از زمان پیش‌گشایش، مظنه‌یابی و رقابت برای تمامی عرضه‌ها به صورت مشترک و همزمان طی می‌شود و خریداران قیمت‌های خود را متناسب با میزان عرضه، تقاضا و اطلاعات هفته‌های قبل محصول به صورت تحلیلی تعیین می‌کنند.
مدیر عملیات بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران در ادامه به روند ثبت قیمت‌ها و تخصیص کالاها به خریداران در حراج همزمان اشاره کرد و افزود: قیمت‌های قابل ارسال برای هر تقاضای خریدار می‌تواند در قالب پنج قیمت باشد و روش تخصیص سفارش مشتریان مانند روش‌های فعلی مطابق با دستورالعمل معاملات براساس اولویت قیمت و در صورت قیمت برابر، اولویت زمانی است؛ به این صورت در هر معامله ابتدا قیمت اول تمامی سفارش‌ها به صورت صعودی مرتب می‌شود و از بیشترین قیمت به کمترین قیمت تخصیص صورت می‌گیرد. خریدارانی که در این مرحله تخصیص نیافته یا ناقص تخصیص یافته‌اند، قیمت دوم آنها فعال شده و مجددا قیمت‌ها مانند مرحله قبل مرتب و تخصیص داده می‌شود. این فرآیند تا زمانی که مقدار تخصیص‌یافته سفارش‌ها تغییر پیدا نکند، ادامه می‌یابد.
رحمنی گفت: نکته حائز اهمیت درخصوص فرآیند تخصیص این است که قیمت خریدشده توسط هر مشتری براساس کمترین قیمت رقابتی آن مشتری که قابلیت برنده شدن در فرآیند حراج را دارد، خواهد بود. در انتهای حراج نیز میزان کالای تخصیص‌یافته به هر تقاضا به همراه تمامی قیمت‌های متقاضیان برای طرفین معامله مانند رویه‌های فعلی نمایش داده می‌شود.
این روش در کنار دو روش فعلی امکان گسترش و توسعه بیشتر بازارهای فیزیکی بورس‌کالا را در آینده فراهم خواهد کرد. در این روش خریداران، قیمت‌های مدنظر خود را به صورت تحلیلی و بر مبنای داده‌های تاریخی مانند عرضه و تقاضای گذشته، روند قیمت و همچنین داده‌های فعلی مانند عرضه و تقاضای فعلی، ضرورت خرید محصول برای خریدار، ریسک قیمت خرید و… تعیین می‌کنند.
مدیر عملیات بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران خاطرنشان کرد: در انتهای حراج نیز میزان کالای تخصیص‌یافته به هر مشتری و کلیه قیمت‌های مشتریان برای تمامی طرفین معامله نمایش داده می‌شود. از مزایای اصلی این مدل می‌توان به کوتاه شدن زمان انجام معاملات اشاره کرد. امید است با پیاده‌سازی این مدل امکان گسترش و توسعه بیشتر بازارهای فیزیکی در آینده فراهم شود.
