با نزدیک شدن به پایان سال، موضوع پرداخت عیدی و پاداش به کارگران و کارمندان به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه کارگری و کارفرمایی تبدیل شده است. بر اساس قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کلیه کارفرمایان موظف‌اند عیدی و پاداش پایان سال را به کارگران تحت پوشش خود پرداخت کنند.
طبق ماده ۷۵ قانون کار، میزان عیدی کارگران معادل دو برابر حقوق پایه ماهانه و حداکثر سه برابر حداقل حقوق تعیین شده است. این مبلغ باید حداکثر تا پایان سال پرداخت شود و به تمامی کارگران رسمی و غیررسمی تعلق می‌گیرد.
در شرایط اقتصادی کنونی، برخی کارفرمایان به دلیل مشکلات مالی و کاهش درآمدها، اعلام کرده‌اند که پرداخت به‌موقع عیدی با دشواری‌هایی مواجه است. از سوی دیگر، جامعه کارگری نیز به دلیل تورم بالا و افزایش هزینه‌های زندگی، نیازمند دریافت این مبلغ در زمان مقرر است.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از کارفرمایان خواسته است که با برنامه‌ریزی صحیح، پرداخت عیدی و پاداش کارگران را در اولویت قرار دهند. این وزارتخانه همچنین اعلام کرده است که در صورت تأخیر یا عدم پرداخت عیدی، کارگران می‌توانند از طریق هیئت‌های حل اختلاف شکایت کنند.
کارشناسان اقتصادی توصیه می‌کنند که کارفرمایان با مدیریت بهینه منابع مالی خود، شرایط پرداخت عیدی را فراهم کنند. از سوی دیگر، کارگران نیز می‌توانند با گفتگو و تعامل سازنده، مشکلات احتمالی را کاهش دهند.در نهایت، پرداخت عیدی به‌موقع نه‌تنها به بهبود معیشت کارگران کمک می‌کند، بلکه می‌تواند موجب افزایش رضایت شغلی و بهره‌وری در محیط کار شود.
عیدی، پاداشی سالانه است که به کارگران و کارمندان مشمول قانون کار در ایران پرداخت می‌شود. این مبلغ، کمک هزینه‌ای برای پایان سال و استقبال از سال جدید است و از اهمیت ویژه‌ای برای برنامه‌ریزی‌های مالی خانوارها برخوردار است.
عیدی کارگران و میزان دقیق آن، اواخر هر سال و با توجه به مصوبات شورای عالی کار اعلام می‌شود. کارفرمایان طبق قانون، مکلف هستند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار، معادل ۶۰روز آخرین مزد، به عنوان عیدی و پاداش بپردازند. مبلغ پرداختی به هر کارگر نمی‌تواند از معادل ۹۰روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند.
زمان پرداخت عیدی کارگران
کارفرمایان و واحدهای مشمول قانون کار امسال باید حداقل ۱۴میلیون و ۳۳۲هزار تومان و حداکثر ۲۱میلیون و ۵۰۰هزار تومان به عنوان عیدی و پاداش پایان سال به کارگران خود پرداخت کنند.
عیدی و پاداش آخر سال، شامل حال کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاهی مشغول به کار بوده‌اند نیز می‌شوند. رقم عیدی ۱۴۰۳این عده کارگران به نسبت مدت کارکردشان در کارگاه تعیین خواهد شد. در این حالت حقوق ماهیانه کارگر را در تعداد ماه‌های کارکرد او ضرب می‌کنند و در نهایت بر ۱۲تقسیم می‌کنند.
پرداخت عیدی کارگران زمان دقیقی ندارد اما طبق عرف، کارفرمایان معمولاً در دو ماه پایانی سال و حداکثر تا پایان اسفندماه، عیدی را پرداخت می‌کنند. عیدی، جزو مزایای غیر مستمر محسوب می‌شود و مشمول کسورات بیمه و مالیات است. البته تا سقف معینی از مالیات معاف است.
با وجود اینکه میزان عیدی کارمندان دولت هم مشخص است. اما نکته جالب این است که جلسه هیأت دولت باید برای تعیین مبلغ و زمان عیدی کارمندان تشکیل شود. سال گذشته این جلسه در ۱۵ بهمن ماه تشکیل شد. امسال نیز قرار است این جلسه در بهمن ماه برگزار شود. کارمندان و بازنشستگان باید حداقل تا نیمه دوم بهمن ماه برای دریافت عیدی منتظر بمانند.
علی رغم اینکه مطابق قانون، کارگران باید به تعداد روزهایی که کارکرده اند مستحق دریافت عیدی و سنوات باشند، ولی کارگرانی هستند که عید را بدون دریافت عیدی و سنوات و گاهی با معوقات حقوق سپری می کنند. کارگرانی که قرارداد مشخص و در چارچوب قانون کار ندارند معمولاًً از سنوات بی بهره می شوند، چرا که کارفرمایان با هدف فرار از بیمه کردن نیروی کار، پرداخت نکردن سنوات و واریز کمتر عیدی قراردادهای کار را در چارچوب قانون کار منعقد نمی کنند.
علی رغم اینکه مطابق قانون، کارگران به سنوات و تعداد روزهایی که کار کرده‌اند مستحق دریافت عیدی هستند و میزان عیدی و پاداش پایان سال بسته به مدت قرارداد و کارکرد آنها متفاوت است، اما هستند کارگرانی که در واحدهای مختلف به بهانه های مختلف از این حق قانونی محروم می شوند.
علاوه بر اینکه تعدادی از کارگران قراردادهای کاری شان تمدید نمی شود، کارگرانی هم هستند که مطابق قانون کار عیدی دریافت نمی کنند. یعنی حداقل عیدی که دریافت می کنند، بسیار کمتر از مبلغ قانونی تعیین شده برای آنها است. این مسئله از آنجا ناشی می شود, که اکثر کارگران شاغل در کارگاه های کوچک از مزایای قانونی بی بهره هستند و فقط پایه حقوق را دریافت می کنند و در بهترین حالت پایان سال کارفرما با پرداخت مبلغی بسیار پایین تر از مبلغ تعیین شده عیدی, از مسئولیت خود سر باز می زند و کارگر بیچاره از ترس بیکاری به سمت شکایت قانونی نمی روند و به دریافت همان مبلغ اندک راضی می شود و به استقبال عید می رود که باز هم مانند سال های قبل با عقب ماندگی درآمد و عدم همخوانی دخل و خرج آغاز خواهد شد.
