بررسی روند تورم اقلام وارداتی نشان می‌دهد تحریم ها و تغییرات قیمت در بازارهای جهانی تاثیر زیادی بر افزایش قیمت یا کاهش بهای این کالاها دارند.
تورم وارداتی ریالی و دلاری
تورم کالاهای وارداتی را می‌توان بر اساس ارزش دلاری و ارزش ریالی بررسی کرد. تورم دلاری زمانی رخ می‌دهد که قیمت کالاها در بازار جهانی افزایش یابد، در حالی که تورم ریالی علاوه بر قیمت جهانی، تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز در داخل نیز قرار دارد. در ایران، افزایش نرخ دلار معمولا تأثیر بیشتری بر قیمت کالاهای وارداتی دارد تا تغییرات قیمت جهانی، زیرا وابستگی بالای اقتصاد به واردات باعث می‌شود حتی بدون تغییر در قیمت جهانی، نوسانات ارزی موجب افزایش هزینه‌های واردات و در نتیجه افزایش قیمت کالاها در داخل کشور شود. این مسئله بر تورم مصرف‌کننده، هزینه‌های تولید و وابستگی ارزی کشور تأثیر منفی می‌گذارد.
اعداد و ارقام مربوط به تورم کالای وارداتی براساس مبنای ریالی
همانطور که اشاره شد در اقتصاد ایران تغییرات قیمت کالاهای وارداتی براساس ارزش ریالی، وابستگی شدیدی به تغییرات نرخ ارز دارد. این امر به دلیل نوسانات زیاد نرخ ارز در اقتصاد ایران است. به طور مثال بعد از امضای توافق برجام در تیرماه سال ۹۴ و کاهش نرخ ارز موجب شد تا تورم کالاهای وارداتی منفی شده و در بهار سال ۹۵ به منفی ۱۷ درصد برسد. در واقع شاخص قیمت کالاهای وارداتی در بهار این سال نسبت به زمستان ۹۴ ، ۱۷ درصد کاهش یافته است.
بر همین اساس بعد از افزایش شدید نرخ ارز در فروردین سال ۱۴۰۰ که در مقایسه با فروردین ۹۹ ، ۵۱ درصد رشد کرده بود ، تورم فصلی اقلام وارداتی در بهار سال ۱۴۰۰ نسبت به زمستان سال ۱۳۹۹ ، ۱۰۲ درصد افزایش پیدا کرده که به معنای افزایش دو برابری شاخص قیمت این کالاها در این مدت است.
روند مشابه در اواسط سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد. به طوری که رشد نقطه به نقطه نرخ ارز در تیرماه سال ۱۴۰۱ ، ۵۰ درصد نسبت به همین ماه در سال ۱۴۰۰ محاسبه شده است. از همین رو تورم ریالی اقلام وارداتی افزایشی معادل ۹۳ درصد در تابستان سال ۱۴۰۱ ثبت کرده است.
آمارها حاکی از آن است که در سال جاری تورم فصلی اقلام وارداتی با ارزش ریالی نزولی بوده است و به زبان اعداد تورم این کالاها در بهار ، تابستان و زمستان سال جاری به ترتیب ۱۲ ، ۲.۳ و ۰.۸ درصد برآورد شده است.
روند تورم کالای وارداتی بر مبنای دلاری
تورم کالاهای وارداتی که با ارزش دلاری مورد محاسبه قرار گرفته کاملا به تغییرات قیمت‌ها در بازار جهانی مرتبط است. البته اینکه قیمت تمام شده دلاری کالاهای وارداتی در گزارشات مربوط به این اقلام چه مقدار بوده نیز اهمیت دارد. به عبارت دیگر در اقتصاد ایران که با تحریم مواجه است، تسهیل تحریم‌ها و یا رفع آن‌ها منجر به کاهش قیمت دلاری کالاها می‌شود چرا که دسترسی به این اقلام راحت‌تر خواهد بود.
بررسی‌های عددی نشان از آن دارد که کاهش قیمت‌ها در بازارهای جهانی در سال ۹۱ موجب شده تا تورم دلاری کالاهای وارداتی کمتر شود. در زمستان این سال تورم این اقلام از ۸ درصد در پاییز به منفی ۰.۷ درصد کاهش پیدا کرده است.
در سال ۹۵ بعد از امضای برجام و آسان‌تر شدن دسترسی به کالاهای وارداتی قیمت دلاری این اقلام در گزارشات خرید کاهش پیدا کرده است. نشانه این اتفاق در بهار سال ۹۵ مشاهده شده که تورم کالاهای وارداتی منفی ۵ درصد برآورد شده است.
در سال ۱۴۰۳ محاسبات مرکز آمار نشان می‌دهد تورم فصلی کالاهای وارداتی با ارزش دلاری کاهشی بوده است. به طوری که تورم این اقلام که در بهار ۳.۵ درصد بوده در تابستان و پاییز سال جاری ۱ درصد گزارش شده است.
