بازار؛ گروه بانک و بیمه: دولت در حالی قرار است طرح جدید کالابرگ الکترونیکی را آنگونه که وعده داده اجرا کند که خیلی از کارشناسان می گویند؛ این طرح در صورتی می تواند به درستی عملیاتی شود که سیاست گذاران با برنامه ریزی دقیق و اصولی ابعاد آن را سنجیده در نظر گیرند. البته هنوز جزئیات آن واضح اعلام نشده است که چه اقلامی قرار است در قالب کالاهای اساسی در سبد مصرفی خانوارها قرار گیرد و یا نحوه تهیه و توزیع آن به چه صورتی خواهد بود. طبق اظهارات دستیار سیاسی رئیس مجلس شورای اسلامی در طرح جدید کالابرگ الکترونیکی حداقل پنج قلم کالای اساسی با قیمت ثابت در اختیار مردم قرار می‌گیرد و دولت موظف است مابه‌التفاوت قیمت بازار را پرداخت کند تا فشار تورمی از دوش خانوارها برداشته شود.
به گفته وی، هماهنگی گسترده و خوبی بین مجلس و دولت در خصوص چگونگی اجرای طرح کالابرگ الکترونیک وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود طی این روزها به صورت رسمی اجرا شود. این طرح یکی از مهم‌ترین مطالبه‌های مردم در شرایط تورمی بوده و با هدف ایجاد آرامش و ثبات معیشتی طراحی شده است. طبق وعدها، حداقل پنج قلم کالای اساسی با قیمت ثابت در اختیار مردم قرار می گیرد و حتی در صورت نوسان قیمت در بازار، مصرف‌کننده همان قیمت اولیه را پرداخت می‌کند. به طور مثال اگر قیمت هرکیلو مرغ در بازار بالا برود، مردم همان قیمت قبل را تا پایان سال پرداخت می‌کنند و مابه‌التفاوت قیمت ها از سوی دولت به تولیدکننده و توزیع‌کننده پرداخت خواهد شد.
اکنون که به روزهای پایانی آبان ماه نزدیک شده ایم اغلب خانوارها که معمولا جزو اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند به انتظار دریافت کالاهای اساسی وعده داده شده نشسته اند، اقدامی که دولت از آن به عنوان گامی اساسی در حمایت معیشتی اقشار کم‌درآمد یاد می کند
انتظار ۲ ماهه مردم برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی
حال که به روزهای پایانی آبان ماه نزدیک شده ایم اغلب خانوارها که معمولا جزو اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند به انتظار دریافت کالاهای اساسی وعده داده شده نشسته اند. هر چند رقم هزینه ای که دولت برای بهبود معیشت مردم در این طرح به حساب سرپرستان خانوارها می ریزد آنچنان نیست که نیاز سفره آنها را برای چند هفته تامین کند اما بخش عمده جامعه به دلیل فشار اقتصادی بالا و ناتوانی در تهیه کالاهای اساسی چنین حمایت جزیی را نیز حداقل رفع نیاز ضروریات می دانند که آن هم گویا در مرحله جدید قرار است دچار تغییر شود. اقدامی که دولت چهاردهم از آن به عنوان گامی اساسی در حمایت معیشتی اقشار کم‌درآمد و تقویت سبد غذایی خانوارها می داند.
با نگاهی به گذشته و در دوران جنگ تحمیلی ۸ ساله، دولت با توزیع کوپن، کالاهای اساسی را با قیمت مصوب در اختیار مردم قرار می‌داد که البته این شیوه با تغییرات مختلف تا سال‌های ابتدایی دولت روحانی ادامه داشت ولی در سال ۱۳۹۳، مدیریت این طرح از وزارت صمت به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتقل شد و اجرای آن چندین‌بار در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تکرار شد. در دولت شهید رئیسی، نیز رویکرد جدیدی اتخاذ شد تا قیمت مصرف‌کننده ثابت بماند و دولت مابه‌التفاوت را پرداخت کند؛ طرحی که در چند نوبت اجرا شد و نقاط قوت و ضعف آن مشخص شد. اکنون اما وزیر رفاه می گوید؛ در مدل جدید حمایت معیشتی، منابع اختصاص یافته مستقیماً در اختیار مردم قرار می‌گیرد و آنها می‌توانند از میان ۱۱ قلم کالای تعیین‌شده، خرید خود را از فروشگاه‌های منتخب انجام دهند.
اسماعیلی کسی که در طول دوران جنگ تحمیلی توانست با اجرای طرح کوپن سبد مصرفی کالاهای اساسی خانوارها را به درستی تامین کند به دولت پیشنهاد داد؛ برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی باید هر کالابرگ به یک کالای مشخص تخصیص داده شود تا بازار تنظیم شود
هر کالابرگ به یک کالا تخصیص داده شود، تا بازار تنظیم شود
جواد اسماعیلی، پدرکوپن ایران در گفت و گو با «بازار» درباره اقدامات دولت در راستای کمک به بهبود معیشت کم درآمدها با اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی و دستیابی این اقشار به برخی کالاهای اساسی، گفت: هر چند هرگونه اقدام حمایتی در شرایط کنونی که قشر کم درآمد جامعه به دلیل رشد تورم و افزایش سطح عمومی قیمت ها با فشارهای مضاعفی روبه رو هستند، اقدامی شایسته است اما به نظر می رسد شیوه چگونگی تامین و توزیع کالاها تاکنون طوری نبوده که از شفافیت و اصول خاصی برخوردارباشد. بنابراین بایستی در این زمینه همه جوانب با کار کارشناسی دقیق در نظر گرفته شود تا چنین رویکردی حتی به کاهش قیمت کالاها در بازار منجر گردد و چون طرح های گذشته شکست نخورد.
وی به عنوان کسی که در طول دوران جنگ تحمیلی و فشارهای تحریمی و اقتصادی توانست با اجرای طرح کوپن در کشور سبد مصرفی کالاهای اساسی خانوارها را به درستی تامین کند و قیمت ها را در بازار متاثر از چنین مدیریتی به ثبات برساند، به دولت پیشنهاد داد؛ برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی باید هر کالابرگ به یک کالای مشخص تخصیص داده شود تا بازار تنظیم شود نه اینکه کارت سرپرست خانوار شارژ شود و معلوم نشود مردم چگونه و چه کالایی را تهیه می کنند.
اسماعیلی افزود: در دهه های ۶۰ تا اوائل ۸۰ مثلا ۷۰۰ هزار تن برنج را وارد می کردیم و یک کوپن برای این کالا تعریف می شد. برای روغن و … نیز همین منوال بود. این اقدام باعث می شد تا قیمت ها در بازار ثابت بماند اما اکنون تجمیع همه کالاها با استفاده از یک کارت باعث می شود این اقدام هیچ تاثیری بر قیمت کالاها در بازار برجای نگذارد. اما در گذشته وقتی برنج در سطح وسیع به دست همه می رسید. فروشندگان برنج در بازار با کاهش شدید تقاضا مواجه می شدند و این اقدام موجب می شد تا قیمت ها نه تنها در بازار بالانرود بلکه مسیر سراشیبی را نیز طی کنند.
اگر دولت در بحث کالابرگ الکترونیکی چنین اقدامی نکند بی تردید برنج ها و گوشت های وارداتی مثل گذشته که ارزهای هنگفتی از بیت المال به آن اختصاص می یافت و بنام کالای اساسی وارد کشور می شد که به دست مردم برسد اما سر از چلوکبابی ها در می آورند همین اتفاق به احتمال زیاد رخ می دهد
برنج و گوشت های وارداتی سهم مردمی بود که در گذشته سر از چلوکبابی ها در می آورد
پدرکوپن ایران با قاطعیت اعلام کرد: اگر دولت در بحث کالابرگ الکترونیکی چنین اقدامی نکند بی تردید برنج ها و گوشت های وارداتی مثل گذشته که ارزهای هنگفتی از بیت المال به آن اختصاص می یافت و بنام کالای اساسی وارد کشور می شد که به دست مردم برسد اما سر از چلوکبابی ها در می آورند همین اتفاق به احتمال زیاد رخ می دهد چرا که شفافیتی در این طرح به چشم نمی خورد. این در حالی است که در دوران مدیریت ما برای تامین کالاهای اساسی خانوارها، همه جوانب کار را در نظر می گرفتیم. به طور مثال اگر اقدام به واردات برنج یا روغن و یا دیگر اقلام می شد، مبلغ هزینه و تناژ آن کاملا مشخص و معلوم بود چون آمار جمعیت و میزان مصرف نیز وجود داشت. بنابراین ستاد بسیج اقتصادی همه فرایند کار را به درستی و دقت بررسی و رصد می کرد به طوری که یک کیسه برنج هم به خطا نمیرفت چرا که همه چیز مشخص، حساب شده و شفاف بود.
وی افزود: علاوه بر شفافیت، قیمت ها کالاهای اساسی نیز در بازار به دلیل کاهش میزان تقاضا افزایشی نداشت، نمونه چنین اقدام شفافی این بود که زمانی کوپن برنج قطع شد، قیمت هر کیلو برنج کوپنی ۱۵۰۰ تومانی آن موقع پس از یک ماه به ۵ هزار تومان رسید، چرا که سطح تقاضا برای تهیه این کالا در بازار بالارفت. علاوه بر برنج دیگر کالاها نیز قیمت آنها چند برابر شد.
بنا به این گزارش، اکنون مسئولان دولتی می گویند؛ هدف اصلی اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی ثابت نگه‌داشتن قیمت کالاهای اساسی برای خانوارهاست تا مردم بتوانند بدون نگرانی از تورم، کالاهای ضروری خود را تأمین کنند، اما معلوم نیست این طرح چگونه به سرانجام برسد و آثار آن در تنظیم بازار چگونه باشد.
