خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- حامد عرب زاده: استان بوشهر در ساحل جنوبی ایران، در کنار آب‌های نیلگون خلیج فارس، یکی از استراتژیک‌ترین نقاط جغرافیایی کشور به‌شمار می‌رود؛ استانی با بیش از ۹۳۰ کیلومتر مرز دریایی، برخوردار از ظرفیت‌های بی‌نظیر بندری، انرژی، ترانزیتی و گردشگری.
بندر بوشهر، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین بنادر کشور، همواره نقش محوری در تجارت دریایی ایفا کرده و امروزه نیز با نزدیکی به قطر، کویت و امارات، قابلیت تبدیل به دروازه صادرات غیرنفتی ایران را دارد.
وجود منابع عظیم گاز و نفت، نزدیکی به میدان گازی پارس جنوبی، نیروگاه اتمی، و دسترسی آسان به آب‌های آزاد از جمله مزیت‌هایی است که بوشهر را به قطب بالقوه‌ای برای توسعه ملی بدل کرده است.
با این حال، آنچه تاکنون مانع شکوفایی کامل این ظرفیت‌ها شده، عدم بهره‌برداری صحیح از موقعیت جغرافیایی و نبود زیرساخت‌های هدفمند اقتصادی بوده است.
در چنین شرایطی، راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری – صنعتی بوشهر، می‌تواند به‌عنوان شتاب‌دهنده توسعه استان و حلقه مفقوده زنجیره رشد جنوب کشور، نقش‌آفرین شود؛ اما متأسفانه این پروژه بزرگ ملی، سال‌هاست که در پیچ‌وخم بروکراسی گرفتار مانده است.
منطقه آزاد؛ وعده‌ای قدیمی، مطالبه‌ای تازه
موضوع تأسیس منطقه آزاد بوشهر، بیش از دو دهه در میان مطالبات مردم، فعالان اقتصادی و وعده‌های انتخاباتی مقامات مختلف شنیده می‌شد تا آنکه سرانجام در سال ۱۴۰۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان، این مصوبه به قانون تبدیل شد. اما اکنون که بیش از دو سال از این تصویب گذشته، همچنان نشانی از اجرای واقعی آن دیده نمی‌شود.
یکی از فعالان اقتصادی استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به مزیت‌های راه‌اندازی منطقه آزاد در این استان گفت: فعال‌سازی این منطقه می‌تواند نقطه عطفی در تجارت دریایی جنوب کشور باشد.
عقیل غلامی از بازرگانان باسابقه استان بوشهر اظهار داشت: سال‌هاست که جامعه تجاری بوشهر پیگیر راه‌اندازی منطقه آزاد است و تصویب این طرح از سوی دولت و مجلس، یک گام مهم بود اما تا اجرایی نشود، برای اقتصاد استان ثمری نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه بوشهر از لحاظ موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های بندری ظرفیت ویژه‌ای در بین استان‌های جنوبی دارد افزود: ما در اینجا اسکله، نیروی انسانی ماهر، ارتباطات دریایی و تجربه تجارت سنتی را داریم؛ اما آنچه مانع توسعه بوده، نبود چارچوب قانونی مشوق‌دار مثل منطقه آزاد است.
غلامی ادامه داد: بسیاری از بازرگانان و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی منتظر نهایی شدن فرآیند اجرایی منطقه آزاد هستند تا بتوانند با امنیت اقتصادی بیشتر، وارد فعالیت شوند. راه‌اندازی این منطقه نه‌تنها به سود بوشهر، بلکه در خدمت کل اقتصاد ملی است.
این بازرگان بوشهری تاکید کرد: امروز ما نیاز داریم که دولت علاوه بر تأمین زیرساخت‌ها، با جدیت هیأت‌مدیره و مدیرعامل منطقه آزاد را معرفی کند تا کار به شکل اجرایی آغاز شود. اتلاف وقت بیشتر، مساوی است با از دست رفتن فرصت‌های منطقه‌ای.
غلامی در پایان با اشاره به اینکه بوشهر توان رقابت با بنادر مطرح منطقه را دارد گفت: اگر منطقه آزاد به‌درستی راه‌اندازی شود، شاهد رونق صادرات مجدد، تسهیل واردات کالاهای اساسی و اشتغال‌زایی چشم‌گیر در بنادر بوشهر خواهیم بود.
بوشهر؛ استانی با ظرفیت جهانی
ترکیب فرصت‌های بندری، موقعیت ژئوپلتیک، همجواری با آب‌های آزاد، دسترسی به بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس و قرار گرفتن در شاهراه انرژی کشور، بوشهر را به یکی از کلیدی‌ترین استان‌های ایران برای سرمایه‌گذاری تبدیل کرده است. با این حال، فقدان بستری پایدار و قانونی برای جذب سرمایه خارجی و معافیت‌های گمرکی موجب شده این ظرفیت‌ها به‌صورت کامل بالفعل نشوند.
با وجود تصویب رسمی منطقه آزاد و تعیین محدوده‌ای حدود ۲۶ هزار هکتاری برای آن، هنوز خبری از آغاز فعالیت جدی نیست. هرچند مسئولان استانی از تأمین ۳۰۰ میلیارد تومان برای زیرساخت‌های اولیه سخن گفته‌اند و اعلام شده که طرح جامع منطقه تدوین شده، اما هیچ‌یک از مراحل کلیدی مانند معرفی هیأت مدیره، انتصاب مدیرعامل و آغاز عملیات اجرایی به‌طور رسمی انجام نشده است.
فعالان اقتصادی و اتاق بازرگانی بوشهر بارها نسبت به تعلل در اجرای این طرح اعتراض کرده‌اند. آنان این منطقه را راهکاری برای جهش تولید، تسهیل تجارت خارجی، ایجاد اشتغال و توسعه صنایع دریایی و انرژی‌محور در جنوب کشور می‌دانند. به گفته آنان، اگر منطقه آزاد بوشهر به‌درستی عملیاتی شود، می‌تواند بوشهر را به یکی از قطب‌های تجاری خاورمیانه تبدیل کند.
بخش خصوصی خواستار تسریع در راه‌اندازی منطقه آزاد
رئیس اتاق بازرگانی استان بوشهر با تأکید بر نقش فعال بخش خصوصی در فرآیندهای تصمیم‌سازی اقتصادی استان، بر ضرورت شتاب دادن به اجرای طرح منطقه آزاد صنعتی – تجاری بوشهر تأکید کرد.
خورشید گزدرازی با اشاره به همکاری نزدیک اتاق بازرگانی و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، خواستار هماهنگی هرچه بیشتر در سطوح استانی و ملی برای حل مشکلات صنایع، معدن، تجارت و کشاورزی شد.
گزدرازی گفت: تجارت و بازرگانی یکی از مشاغل اصلی مردم بوشهر است، اما متأسفانه سامانه ثبت سفارش کالا از اواخر سال گذشته با اختلالاتی مواجه شده که مشکلات جدی برای فعالان اقتصادی استان به وجود آورده است و تاکنون جلسات مؤثری برای بررسی و رفع این معضلات برگزار نشده است.
رئیس اتاق بازرگانی بوشهر همچنین با اشاره به موانع صادراتی افزود: بازرگانان استان علاوه بر تأثیرات تحریم‌ها، با بخشنامه‌های ناگهانی و تفسیرهای سلیقه‌ای در دستگاه‌های اجرایی مواجه هستند که موجب سردرگمی و افزایش پرونده‌های حقوقی در مراجع قضائی شده است.
وی به مهم‌ترین مطالبه بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: تسریع در راه‌اندازی منطقه آزاد صنعتی و تجاری بوشهر، یکی از راهکارهای اساسی برای رفع مشکلات کسب‌وکار است و با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، می‌تواند توسعه اقتصادی استان را به شکل قابل توجهی ارتقا دهد.
فرصت‌هایی که نباید از دست بروند
درحالی‌که مناطق آزاد هم‌رده چون چابهار، کیش و قشم با جذب میلیاردها دلار سرمایه و بهره‌گیری از معافیت‌های گمرکی و مالیاتی توانسته‌اند به مراکز رشد اقتصادی بدل شوند، تعلل در آغاز به‌کار منطقه آزاد بوشهر به معنای از دست رفتن فرصت‌های طلایی در جنوب کشور است. این در حالی است که کشورهای همسایه با سرعت در حال توسعه بنادر و مناطق آزاد خود هستند.
بوشهر، در مسیر جهش صادرات و اشتغال
با راه‌اندازی منطقه آزاد، بوشهر می‌تواند شاهد رونق صادرات غیرنفتی، افزایش تجارت با کشورهای خلیج فارس، توسعه گردشگری دریایی، فعال‌سازی صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و گسترش اشتغال پایدار در حوزه‌های بندری، صنعتی و خدماتی باشد. همچنین می‌توان به جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی، راه‌اندازی خطوط تولید صادرات‌محور، و ارتقای نقش استان در اقتصاد ملی امیدوار بود.
دولت سیزدهم که شعار توسعه متوازن و تقویت اقتصاد مناطق محروم را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده، باید در عمل نشان دهد که برای شکوفایی جنوب کشور اراده‌ای واقعی دارد. تا زمانی که مدیرعامل منطقه آزاد منصوب نشود، هیأت‌مدیره تشکیل نگردد و زیرساخت‌ها راه‌اندازی نشوند، این پروژه همچنان یک وعده باقی خواهد ماند.
به گفته استاندار بوشهر، با فراهم شدن زمینه‌های اجرایی و اداری، باید روند راه‌اندازی و فعال‌سازی منطقه آزاد تجاری بوشهر هرچه سریع‌تر نهایی شود.
ارسلان زارع با اشاره به ظرفیت‌های گسترده این طرح اظهار داشت: منطقه آزاد بوشهر از مصوبات مهم توسعه‌ای دولت است که باید به‌صورت عملیاتی و مؤثر وارد فاز اجرایی شود.
به گفته استاندار بوشهر، تمهیدات لازم از سوی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و مدیریت استان برای راه‌اندازی این منطقه فراهم شده و انتظار می‌رود اقدامات نهایی در آینده نزدیک اجرایی شود.
زارع با اشاره به تصویب منطقه آزاد تجاری بوشهر با وسعت ۲۶ هزار هکتار در هیئت دولت افزود: فعال‌سازی این منطقه می‌تواند زمینه‌ساز جهش اقتصادی استان، توسعه تجارت دریامحور و ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان بومی باشد.
وی راه‌اندازی این منطقه را یکی از محورهای کلیدی توسعه جنوب کشور دانست و خاطرنشان کرد: بوشهر با داشتن مرز طولانی دریایی، ظرفیت‌های صادراتی و همجواری با بازارهای هدف، آماده تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اقتصادی کشور است.
منطقه آزاد بوشهر تنها یک خواسته محلی نیست؛ بلکه ضرورتی ملی برای متعادل‌سازی توسعه، کاهش وابستگی به نفت، افزایش صادرات و ایجاد اشتغال در جنوب کشور است. ادامه تعلل در اجرای این طرح به‌منزله عقب‌ماندن از رقبا و از دست رفتن فرصت‌های منطقه‌ای خواهد بود.
اکنون زمان آن فرا رسیده که دولت، منطقه آزاد بوشهر را از پشت درهای بسته به میدان عمل بیاورد؛ چرا که این پروژه می‌تواند آینده‌ای متفاوت برای جنوب ایران رقم بزند.
