به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی با موضوع «نحوه مداخله حاکمیت در نهاد خانواده» به همت مرکز راهبری و هم آهنگی امور بانوان سازمان تبلیغات و با حضور سارا طالبی مدیر این مرکز، حجت الاسلام محمدجواد تاکی کارشناس حوزه و علوم اسلامی و سمیه سادات حسنی‌حلم کارشناس حقوق و وکیل پایه یک دادگستری برگزار شد.
حجت الاسلام تاکی در این نشست گفت: در نظام اجتماعی، فقه مرحله به مرحله، نسبت حاکمیت و مردم را تنظیم کرده است. علی القاعده کسی بر دیگری ولایت ندارد. در برخی موارد هست که ولایت فرد به خانواده سپرده می‌شود. در صورت نبود خانواده به حاکمیت واگذار می‌شود. در این شرایط هم یک نظمی وجود دارد به نام ولایت عرضی. حاکمیت شرعا اجازه ندارد وارد حدود و ولایت خانواده شود. حتی پیامبر هم به همین صورت بودند مگر اینکه مسئله خاصی باشد.
وی افزود: فرق دولت مدرن با دولت سابق در همین حق دخالت در ولایت است. دولت سابق بیشتر مبتنی بر قدرت سیاسی بود. دولت سابق، مانند صفویه و قاجاریه که دولت‌های قبیله‌ای بودند به همه جزئیات زندگی مردم کار نداشتند. اما دولت مدرن در حال حاضر در همه امور دخالت می‌کند. حتی خورد و خوراک، ازدواج و خانواده. ما در دوره دولت مدرن زندگی می‌کنیم. دولت با دخالت حداکثری تبدیل شده به قانون‌گذاری حداکثری. چون قدرت حاکمیت در قانون گذاری آن است. لذا در همه امور زندگی دخالت می‌کند. ما در زمانه دولت مدرن زندگی می‌کنیم. دولت مدرن سعی دارد ولایت عرضی که از خلقت انسان نشأت می‌گیرد را از بین می‌برد.
تاکی تاکید کرد: احکام شرعی، احکام کاملاً منطبق بر خلقت انسان و جهان است. شهید مطهری می‌فرماید: «ناموس خلقت خانواده است». پس انحراف از مسیر خانواده انحراف از مسیر خلقت است. لذا پرتعهدترین ساحت در فقه هم خانواده است. خود قرآن هم وقتی به خانواده می‌رسد وارد جزئی‌ترین مسائل می‌شود. تعهد مالی، عاطفی، جنسی و غیره، ابعاد مختلف تعهدات دارد و خانواده اصیل‌ترین نهاد اجتماعی است که در احکام دین انعکاس دارد.
ضربه به مهریه به کل حقوق خانواده ضربه خواهد زد
وی با اشاره به اینکه خانواده در طرح مهریه اصلاً وجود ندارد بیان کرد: در این طرح گویی یک مرد و یک زن و یا حتی یک محکوم له و یک محکوم علیه وجود دارد و تنها مهریه را به عنوان یکی از ابعاد مالی مطرح کرده است. خانواده یک بسته حقوقی است. مهریه یک تکه از این پازل است. این امر بدون توجه به مجموعه حقوق، به خلاف شرع منتهی خواهد شد. ضربه به مهریه به کل حقوق خانواده ضربه خواهد زد.
این کارشناس علوم اسلامی همچنین با بیان اینکه این طرح مهریه نه تنها به خانواده که به خود زن و شخصیت او ضربه خواهد زد ادامه داد: مسئله در این طرح موضوع حبس زدایی است که یکی از برنامه تحول قوه قضائیه است. آمار زندانیان مهریه ۲۰۸۰ نفر است که کسانی که حتی یک روز زندان رفته‌اند را هم شامل می‌شود. سوال این‌جاست که آیا حاکمیت حق دارد وارد موضوع میزان مهریه شود؟
خانواده یک بسته حقوقی است. مهریه یک تکه از این پازل است. این امر بدون توجه به مجموعه حقوق، به خلاف شرع منتهی خواهد شد
وی افزود: اینکه می‌گوئیم حاکمیت اجازه ورود به حوزه خانواده را ندارد حکم اولیه است اما در حکم ثانویه در امور خاص بحث ایجاد مصلحت، ضرر و حَرَج است. اینکه به خاطر ۲۰۰۰ نفر قانون تصویب کنیم، در برابر ۴۰ میلیون زن جامعه، ورود حاکمیت بی معناست. بحث ضرر و مصلحت برای این ۲۰۰۰ نفر به صرف اینکه این آمار دقیق باشد هم مطرح نیست. در این موضوع اصلاً هیچ موضوعی وجود ندارد که حاکمیت بخواهد وارد شود. حکم حکومتی هم منوط بر حکم ولایت فقیه و بر اساس تشخیص مصلحت است. باید ثابت کنند اینجا مصلحت است یا ضرر؟ لذا هیچ موضوعی برای ورود به این بحث توسط مجلس وجود ندارد.
حجت الاسلام تاکی بیان کرد: اگر می‌خواهید حبس را پایین بیاوریم، اجازه نداریم وارد حوزه خانواده شویم. ولایت مهریه دست خود زن یا زن و پدر او است. نمی‌توان هر مشکلی را با قانون حل کرد، این در حیطه ولایت خود خانواده است.
مهریه طلب زن از مرد است
وی با تاکید بر اینکه مهریه بدهی است اظهار کرد: بدهی مرد به زن عند الاستطاعه هم نیست. این عبارت با تسامح به کار می‌رود. مرد بعد از عقد نصف مهریه را بدهکار است و بعد از مباشرت و زندگی کل آن را به زن بدهکار است. مهریه طلب زن از مرد است.
تاکی همچنین گفت: در زمان پیامبر دو نوع مهریه داشتیم. یک مهریه که در هنگام عقد پرداخت می‌شد و یک مهریه‌ای که بر ضمه مرد بود که به آن مهرالسنة گفته می‌شود. در گذشته که دامداری رواج داشت عمده مهریه زن به صورت دام بود و در هنگام عقد پرداخت می‌شد. کسانی که کشاورزی داشتند، زمین یا درخت میوه پرداخت می‌کردند که سالیانه درآمد برای زنان داشته است. مهریه قدرت اقتصادی زن است.
وی تاکید کرد که امروز پرداخت مهریه نه در ذهن مردان است نه حتی در ذهن زنان و گفت: این در حالی است که مهریه بدهی است. باید قانونی بگذارند که مهریه بدهی تلقی شود. برای اینکه مهریه، بدون تصویب قانون جدید پایین بیاید، برای خروج از این وضعیت می‌توانیم مثلاً مرد را موظف کنیم هنگام ازدواج درصدی از مهریه تعیین شده، ۵ یا ۱۰ درصد را پرداخت کند. در این صورت مرد می‌داند که بدهکار است و قدرت اقتصادی هم برای زن تأمین می‌شود. بازدارندگی از تعیین مهریه‌های غیر متعارف آن این است که مرد پرداخت را بپذیرد و زن هم در دورانی که می‌تواند از آن استفاده کند. البته این پیشنهاد باید بررسی شود. این بهتر از این است که به میزان مهریه دست بزنیم.
هدیه بودن مهریه پذیرفته نیست و در فقه هم مسئله بدهی بودن آن مطرح است
وی در خصوص هدیه تلقی شدن مهریه هم گفت: هدیه بودن مهریه پذیرفته نیست و در فقه هم مسئله بدهی بودن آن مطرح است. یکی از تشویق‌های پیامبر این بوده است که مهرالسنة را هم حتماً هر چه زودتر پرداخت کنند. بنابراین قانون‌گذار بدون توجه به الهیات دینی تصمیم گرفته است. حقوق و فقه بر اساس الهیات و هستی شناسی شکل گرفته است. فقه در نسبت با هستی شناسی قواعدی تعریف می‌کند که در قالب حقوق مطرح است. اما گویا قانون گذار ما فهمی از مبنای حقوق فقهی ما ندارد.
وی تاکید کرد: کلمه نحله که در خصوص مهریه به کار رفته است به معنای این است که باید با رغبت داده شود و اگر هدیه صرف، مطرح بود باید کلمه هبه استفاده می‌شد. لذا اگر مهریه هدیه بود جزو دیون ممتاز به حساب نمی‌آمد. لذا فقها اذعان دارند و جزو اجماع‌های فقهی است که مهریه بدهی مرد به زن است.
تاکی در پایان خاطرنشان کرد: این طرح خلاق فقه و خلاف دین است. دو انسان را بدون نسبت همسری و خانوادگی در نظر گرفته است و مهریه را خارج از بسته کلی خانواده دیده است.
