خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – وحید شادفر*: برخی دانش آموزان و دانشجویان برای حفظ تمرکز در شب امتحان خودسرانه قرص ریتالین مصرف می‌کنند، در حالی که ارمغان مصرف این قرص، نه تنها کاهش اضطراب و کسب موفقیت در امتحانات نیست، بلکه عواقبی جز وابستگی و اعتیاد و عوارض ناگوار ندارد و ادامه داد.
استرس، اضطراب و ترس از امتحانات در دوران مدرسه و دانشگاه را همه تجربه کرده‌ایم. شب‌های امتحان با انبوهی از مطالب و فرصت کم که دانش‌آموزان و دانشجویان می‌خواهند یک شبه، همه را مرور کنند. برخی که از ابتدای سال تحصیلی و آغاز ترم، به تدریج مطالب را فراگرفته‌اند، کمتر نگرانی دارند و در ایام امتحان تنها به مرور مطالب بسنده می‌کنند، اما هستند دانش آموزان و دانشجویانی که بیراهه می‌روند و به مصرف دارو از جمله قرص ریتالین، برای رهایی از کابوس امتحانات روی می‌آورند، قرصی که بشدت اعتیادآور است و مصرف خودسرانه آن عوارض جبران ناپذیری در پی دارد.
نوعی دیگر از آمفتامین
قرص ریتالین خواصی شبیه آمفتامین دارد و در سال‌های اخیر مصرف این دارو در کشور ما رو به افزایش است. بعضی از دانشجویان بدون آگاهی از اثرات زیانبار آن، در شب‌های امتحان از آن استفاده می‌کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی، بیدار بمانند و به شکل غیرمعمولی تمرکز خود را مدت طولانی حفظ کنند.
با توجه به اهمیت موضوع مجدداً دوشنبه ۱۲ خردادماه دکتر ده‌بزرگی متخصص، روان‌پزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه شیراز مطالبی را عنوان کردند که نشاندهنده مهم بودن و بحرانی بودن آن است، وی اظهار کرد: برخی دانشجویان به دلیل فشارهای تحصیلی، توصیه همسالان و باورهای نادرست درباره اثرات این دارو، اقدام به مصرف ریتالین می‌کنند.
وی، استفاده از تجربیات دیگران که ادعا می‌کنند «ریتالین» به آن‌ها در کسب نمرات بهتر کمک کرده است را رد کرد و افزود: “دانشجویان لازم است توجه داشته باشند که مصرف ریتالین، نه‌تنها کمکی به موفقیت تحصیلی نمی‌کند، بلکه می‌تواند آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد” و راهکارهایی نیز عنوان شد که مرور می‌کنیم.
راهکارهای جایگزین برای افزایش تمرکز در ایام امتحانات
کارشناسان توصیه می‌کنند، به جای مصرف داروهای محرک، از روش‌های مناسب‌تری مانند برنامه‌ریزی تحصیلی، مدیریت استرس، خلاصه‌نویسی، پرهیز از رقابت ناسالم، مقایسه نکردن خود با دیگران، خواب کافی، ورزش منظم و تغذیه سالم و تمرکز بر پیشرفت شخصی و… استفاده کنند.
با نظرخواهی از ۷۳ نفر از دانشجویان و دانش آموزان، همه متفق النظر عنوان کردند که راهکارهای مطرح شده، شاید چندان انگیزه‌ای برای دانش آموزان، دانشجویان و حتی سایر صنف‌ها مانند رانندگان زحمتکشی که بعضاً مجبور به شب بیداری هستند، ایجاد نکند.
ورزش منظم، فعالیت بدنی روزانه، برنامه‌ریزی تحصیلی و مدیریت استرس، همه درجای خود بسیار مؤثر و نقش آفرین هستند، اما به آن دسته از دانشجویان و دانش آموزان که به اشتباه در پی مصرف ریتالین هستند، باید گفت که جایگزینی سریع و مؤثرتر از ریتالین نیز وجود دارد و کافیست یک دوره امتحان کنند، با مصرف مواد غذایی سالم، همراه با امگا ۳ – فلاونوئید و آنتی اکسیدان، مانند میوه سنجد، می‌توان زمینه بهبود عملکرد مغز را به طور طبیعی و به طرز شگفت‌آوری فراهم کرد.
به عنوان ارائه راه حلی سریع و مطمئن، برای بهبود عملکرد مغز و افزایش تمرکز لازم است، این عزیزان، از اثرات میوه سنجد و مواد تشکیل دهنده آن مطلع باشند تا آگاهانه انتخاب کنند.
نقش فلاونوئیدها در افزایش حافظه:
میوه سنجد سرشار از فلاونوئید است، فلاونوئیدها سبب بهبود خون‌رسانی به مغز شده و در افزایش حافظه و توانایی نقش مؤثری دارند. از اثرات فلاونوئیدها در عملکرد مغزی، ارتباط آن‌ها با فرآیندهای مؤثر در بقای سلول، تمایز و شکل گیری حافظه می‌باشد. ایزوفلاون‌های موجود در میوه سنجد و آنتوسیانین‌های موجود در خانواده توت‌ها و میوه سنجد از زیرگروه‌های اصلی مؤثر در حفظ سلامت مغز هستند
مکانیسم عملکرد ایزوفلاون‌ها مشابه استروژن عمل می‌کنند، آنتوسیانین‌ها و فلاونول‌ها از طریق سیگنال دهی عصبی در کنترل مکانیسم‌های مورفولوژیک در شکل گیری حافظه، تأثیر و از این طریق با فعال کردن آنزیم‌ها در افزایش درصد یادگیری، حافظه و عملکرد ذهنی بسیار مؤثر هستند.
فلاونوئیدها و سلامت مغز:
رادیکال‌های آزاد سبب وارد آمدن آسیب‌های جدی به سلول‌های مغز می‌شوند. با توجه به اینکه سلول‌های مغزی قابل جایگزین شدن با سلول‌های جدید نیستند، در اثر آسیب‌های وارده و از بین رفتن سلول‌های مغز، عملکرد مغز به مرور زمان کاهش می‌یابد.
از جمله استراتژی‌های مهم در حفظ سلامت مغزی، شناسایی ترکیبات غذایی با خاصیت حفاظت کننده از سلول‌های عصبی می‌باشد. ترکیبات پلی‌فنولی موجود در میوه سنجد، دارای اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی بوده که با شکستن چرخه استرس اکسیداتیو، سبب حفظ سلامت و تعدیل عملکرد سلول‌های مغزی می‌شوند. علاوه بر آروماتراپی (عطر درمانی) با گل سنجد، خوردن هفت عدد میوه سنجد، (با پوستی که غنی از فیبر است) سبب افزایش کارایی مغز در طول روز می‌شود.
تانن که ترکیب فلاونوئیدی غنی موجود در میوه سنجد می‌باشد، علائم آرامش در مغز را افزایش می‌دهد، از طرفی فعالیت‌های ذهنی! سبب کاهش ضربان قلب شده، میزان ایمونوگلوبولین‌های بزاقی را که در شرایط استرس تولید می‌شوند، کاهش می‌دهد. ترکیبات فلاونوئیدی از جمله کاتچین‌ها، در مغز مشابه ترکیبات مؤثر در ایجاد آرامش و مقابله کننده با هیجان (نظیر گابا آمینو بوتیریک اسید) عمل می‌کنند. با توجه به اثرات ترکیبات فلاونوئیدی از قبیل تانن، روی بهبود روحیه و کاهش فشار ناشی از استرس، می‌توان نتیجه گرفت که سنجد موجب افزایش عملکرد ذهنی و آرامش مغز می‌گردد.
سنجد دارای بیشترین انرژی متابولیسمی است، آنتی‌بیوتیکی قوی، ضد باکتری، ضد ویروس که جهت کاهش عوارض مغزی بسیار مؤثر است از طرفی در گذشته از انواع گل‌های معطر برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شد. ترکیبات معطر طبیعی که در گل و گیاهان یافت می‌شود، از طریق مژک‌های موجود از راه بینی وارد سیستم لیمبیک مغز شده و با تحریک اعصاب بویایی، این قسمت که مسئولیت احساسات، حافظه و یادگیری را برعهده دارند، تأثیر قابل توجهی بر روحیات و خلق و خو می‌گذارند.
عصاره‌های گیاهی
عصاره معطر گیاهان به دلیل ساختارشان که معمولاً شامل آلدوئیدها، کتون ها و استرها است، نقش بسزایی در سلامت جسم و ذهن دارند، هریک از رایحه‌ها خاصیت ویژه ای دارند. رایحه گل سنجد باعث هوشیاری و افزایش تمرکز و یادگیری می‌شود و ضد افسردگی است. سنجد قدرت تمرکز را زیاد، سبب تقویت روحیه و آرام سازی ذهن می‌شود. استشمام رایحه گل سنجد نیز می‌تواند در یادآوری مطالب ما را یاری دهد، سطح هوشیاری را افزایش داده و به تقویت حافظه بلند مدت کمک کند.
مغز برای ارتباط برقرار کردن با سایر سلول‌های بدن، از مواد شیمیایی موسوم به انتقال دهنده‌های عصبی استفاده می‌کند، این انتقال دهنده‌های عصبی از اسیدهای آمینه و مواد غذایی مصرفی در مغز تولید می‌گردند. مواد غذایی حاوی پروتئین و کربوهیدرات‌های پلی ساکارید (سنجد) مناسب‌ترین گزینه هستند.
با این توضیح که در هنگام نیمروز ذخیره دوپامین و نوراپینفرین مغز رو به کاهش می‌گذارد، شما با مصرف تیروزین (پروتئین) قادر خواهید بود، این کاهش را برطرف کنید و یکی از منابع خوب پروتئین، میوه سنجد می‌باشد. نتایج مطالعه جدیدی از سوی متخصصان دانشگاه کوئینز بلفاست، دانشگاه ادیث کوان در پرت و دانشگاه پزشکی وین نشان داد که افزایش تنوع فلاونوئیدها در رژیم غذایی می‌تواند در افزایش طول عمر و پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی- عروقی و نیز افزایش حافظه نقش مؤثری داشته باشد.
آثار شگفت‌انگیز سنجد
فلاونوئیدها همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند. آنتی‌اکسیدان‌ها به بدن کمک می‌کنند تا با رادیکال‌های آزاد مبارزه کنند. التهاب نیز یکی از واکنش‌های سیستم ایمنی بدن است. مواد آلرژی‌زا، میکروب‌ها، سموم و سایر محرک‌ها می‌توانند باعث بروز التهاب شوند. مصرف فلاونوئیدها به رفع التهاب بدن نیز کمک می‌کنند.
پس گفتیم که میوه سنجد یا پودر سنجد، دارای انرژی متابولیسمی بالا، درمانگری قوی و آرام بخش بوده که به دلیل وجود فلاونوئیدها خاصیت آنتی‌اکسیدانی و دارا بودن انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی و پروتئین، سبب افزایش هوشیاری و قدرت تمرکز و یادگیری می‌گردد،
با این توضیحات می‌توان گفت میوه سنجد و نیز استفاده از اسانس گل سنجد (عطر درمانی) جایگزینی مناسب، طبیعی و سریع الاثر به جای ریتالین است و کافیست این عزیزان، یک دوره و در زمان امتحانات خود تجربه کنند.
