این ماده از پلی متیل متاکریلات یا PMMA ساخته شده و به دلیل ویژگی هایی مانند شفافیت بالا، وزن کم، مقاومت مناسب و قابلیت شکل دهی، در حوزه هایی مثل دکوراسیون، ساخت تندیس، ماکت های معماری، تابلو سازی، تولید قطعات صنعتی و حتی کار های هنری به طور گسترده استفاده می شود. یکی از مهم ترین مزیت های پلکسی، تنوع زیاد آن است. پلکسی ها در مدل هایی مانند شفاف، آینه ای، مات یا رنگی تولید میشوند.
اگر چه پایه و ساختار تمام این مدل ها یکسان است، اما افزودنی هایی که در مراحل تولید به آن اضافه می شود باعث تغییر در خصوصیات ظاهری، میزان شفافیت و رنگ متریال می شود. همین موضوع باعث شده طراحان، مهندسان و تولیدکنندگان بتوانند طبق نیاز پروژه، مدل مناسب پلکسی را انتخاب کنند. با توجه به این تنوع و استفاده گسترده از پلکسی، انتخاب روش برش مناسب اهمیت زیادی دارد. برش پلکسی باید دقیق، تمیز و هماهنگ با نوع پروژه باشد. مثلاً برای کار های ظریف و دقیق، روش لیزر بهترین گزینه است، در حالی که برای ورق های ضخیم، واترجت عملکرد قوی تری دارد. اره رومیزی بیشتر برای برش های ساده به کار می رود و کاتر یا تیغ دستی نیز برای کارهای کوچک و خانگی مناسب است. هر روش مزایا و محدودیت های مخصوص خود را دارد و شناخت این ویژگی ها کمک می کند در هر پروژه بهترین خروجی حاصل شود. در ادامه، چهار روش رایج برش پلکسی را به صورت کامل و جامع بررسی می کنیم.
1-1- برش ورق های پلکسی با دستگاه های برش لیزری
برش لیزری دقیق ترین و یکی از محبوب ترین روش ها برای برش پلکسی به شمار می رود. در این روش، اشعه لیزر با حرارت کنترل شده به سطح پلکسی تابیده می شود و ماده را به صورت بسیار تمیز و بدون تماس فیزیکی برش می دهد. تقریباً تمام انواع پلکسی(شفاف، مات، رنگی و آینهای) قابل برش با دستگاههای لیزری هستند و همین موضوع باعث شده این روش در بسیاری از کارگاه ها و صنایع مورد استفاده قرار گیرد. مهم ترین ویژگی برش لیزری، لبه های کاملاً شفاف و صیقلی آن است. وقتی لیزر از یک خط عبور می کند، پلکسی در همان مسیر به آرامی ذوب شده و جدا می شود، در نتیجه لبه ها هیچگونه لب پریدگی یا زبری ندارند و معمولاً نیازی به پرداخت نهایی نیست. برش لیزری گزینه ای بسیار مناسب برای کارگاه هایی است که روی طرح های پیچیده، حجم بالای سفارش یا ساخت قطعات ظریف کار می کنند.
دقت این روش به حدی است که حتی می توان شکل هایی با جزئیات میلی متری را به راحتی اجرا کرد. البته برای استفاده از برش لیزری باید به مشخصات دستگاه نیز توجه شود. یکی از عوامل مهم، توان خروجی لیزر است که تعیین می کند چه ضخامتی از پلکسی قابل برش است. برای ورق های ضخیم تر به توان بیشتری نیاز است. علاوه بر توان دستگاه، اندازه میز کار، کیفیت لنز، سرعت حرکت هد و سیستم تهویه نیز اهمیت دارد. یکی از نکاتی که هنگام انتخاب دستگاه باید در نظر گرفت، برند و کیفیت آن است. مجموعه هایی مانند persian-cut از تولیدکنندگان و عرضه کنندگان معتبر و قدیمی دستگاه های مرتبط با برش پلکسی هستند و انتخاب تجهیزات از چنین مراکز معتبری، کیفیت نهایی کار را تضمین می کند.
در کنار مزایای فراوان، برش لیزری برخی محدودیت ها هم دارد. اول اینکه قیمت دستگاه نسبتاً بالا است و برای شروع کار در سطح صنعتی، سرمایه اولیه قابل توجهی نیاز دارد. دوم اینکه برش پلکسی با لیزر ممکن است دود یا بخاراتی تولید کند که نیازمند تهویه مناسب است. با این حال، سرعت بالا، کیفیت نهایی بسیار مطلوب، عدم تماس فیزیکی و کم شدن ضایعات، باعث شده این روش همچنان بهترین گزینه برای بسیاری از تولید کنندگان، طراحان و فعالان صنایع مرتبط باشد.
2-1- اره رومیزی
اره رومیزی یکی از ابزار های قدیمی و رایج برای برش انواع ورق ها از جمله پلکسی است. این روش بیشتر برای کارگاه هایی مناسب است که به دنبال برش های ساده و مستقیم هستند و نیاز به دقت بسیار بالا مثل لیزر ندارند. در استفاده از اره رومیزی برای برش پلکسی معمولاً از تیغه هایی با دندانه های ریز استفاده می شود تا احتمال ترک خوردن یا لب پریدگی کاهش یابد. با این حال، حتی با بهترین تیغه ها نیز کیفیت لبه ها به خوبی برش لیزری نخواهد بود و در بسیاری از موارد لبه ها نیاز به سمباده کاری یا پولیش دارند.
یکی از مزایای اره رومیزی، هزینه پایین آن نسبت به دستگاه های لیزر است. این ابزار تقریباً در بیشتر کارگاه ها استفاده میشود و برای پروژه هایی که برش های مستقیم و سریع لازم دارند، انتخاب مناسبی است. همچنین این روش برای ورق هایی با ضخامت بالا نیز کاربرد دارد و برش آن ها با اره نسبتاً راحت انجام می شود. با این وجود، اگر طرح پیچیده باشد یا بخواهید منحنی های دقیق برش دهید، اره رومیزی محدودیتهای زیادی خواهد داشت.
علاوه بر این، در هنگام کار با اره گرد و غبار ایجاد می شود و احتمال شکستن یا لب پریدگی پلکسی وجود دارد، به همین دلیل برای پروژه های حساس استفاده از اره رومیزی توصیه نمی شود. سرعت برش با اره رومیزی نسبت به لیزر کمتر است و کاربر باید مهارت کافی برای کنترل ورق و زاویه برش داشته باشد. همچنین در برش های طولانی، مخصوصاً روی پلکسی ضخیم، ممکن است تیغه داغ شده و روی لبه ها آثار موج دار ایجاد کند. با وجود این، اره رومیزی برای کاربرانی که بودجه محدود دارند یا فقط به دنبال برش های ساده در حجم کم تا متوسط هستند، ابزار قابل اعتمادی است. این روش بیشتر در کارگاه های چوب، ساخت جعبه های ساده، کار های ماکت سازی ابتدایی و پروژه های غیر صنعتی کاربرد دارد.
3-1- برش واترجت
برش واترجت یکی از پیشرفته ترین و دقیق ترین روش های صنعتی برای برش مواد مختلف از جمله پلکسی گلاس است. در این روش، آب با فشار بسیار بالا از نازل خارج می شود و با برخورد به سطح پلکسی، آن را به صورت دقیق و یکنواخت برش می دهد. گاهی برای افزایش قدرت برش، ذرات ساینده نیز به جریان آب اضافه می شوند که باعث می شود حتی ورق های ضخیم و سخت به راحتی برش داده شوند. تفاوت اصلی واترجت با روش هایی مانند لیزر یا اره رومیزی این است که هیچ حرارتی تولید نم یکند. به همین دلیل لبه های برش کاملاً سالم باقی می مانند، تغییر رنگ یا سوختگی روی سطح ایجاد نمی شود و کیفیت نهایی کار بسیار بالا است.
یکی از مزایای مهم واترجت، توانایی برش ورق های ضخیم است. در حالی که دستگاه های لیزر در ضخامت های بالا ممکن است کارایی خود را از دست بدهند یا باعث تغییر شکل و موج دار شدن لبه ها شوند، واترجت با قدرت بالا و فشار متمرکز، حتی ورق های بیش از چند سانتی متر ضخامت را بدون آسیب برش می دهد. همین ویژگی باعث شده واترجت در صنایع سنگین، تولید قطعات صنعتی و پروژه هایی که نیاز به دقت بالا روی ورق های ضخیم دارند، بسیار محبوب باشد. مزیت دیگر واترجت، عدم تولید دود یا بخار سمی است. بر خلاف برش لیزری که هنگام ذوب پلکسی ممکن است بخاراتی تولید شود که نیازمند تهویه مناسب باشد، واترجت کاملاً محیطی پاک و ایمن ایجاد می کند. این ویژگی مخصوصاً برای کارگاه هایی که محدودیت تهویه دارند یا برای تولید محصولات بهداشتی و خوراکی کار می کنند، اهمیت ویژهای دارد.
علاوه بر این، به دلیل عدم تماس فیزیکی مستقیم تیغه با ورق، هیچ فشار مکانیکی اضافی به سطح وارد نمی شود و احتمال ترک یا لب پریدگی کاهش می یابد. با این وجود، واترجت محدودیت هایی هم دارد. سرعت برش نسبت به لیزر پایین تر است، به ویژه برای طرح های ظریف یا تولید انبوه، ممکن است زمان بری باشد. هزینه اولیه دستگاه و نگهداری آن بالاست و مصرف آب و ذرات ساینده نیز باید در نظر گرفته شود. برای پروژه هایی که به سرعت بالا و تولید حجم زیاد نیاز دارند، ممکن است روش های دیگر مناسب تر باشند.
دقت واترجت در برش طرح های بسیار کوچک یا جزئیات پیچیده، به اندازه لیزر دقیق نیست، اما برای طرح های متوسط تا بزرگ کاملاً کافی است. از نظر کاربرد عملی، واترجت برای پلکسی های ضخیم، قطعات صنعتی، دکور های حجمی، و استند های تبلیغاتی بزرگ بسیار مناسب است. همچنین این روش در صنایع هوافضا، خودرو و تجهیزات پزشکی برای برش قطعات حساس و ضخیم به دلیل دقت بالا و عدم تغییر شیمیایی ماده، کاربرد گسترده دارد. حتی برای کار های هنری و ماکت سازی که نیاز به برش لبه های تمیز روی پلکسی ضخیم دارند، واترجت یک گزینه عالی است. می توان گفت برش واترجت ترکیبی از قدرت، دقت و ایمنی محیطی را ارائه می دهد. اگر پروژه شما شامل ورق های ضخیم، برشهای بزرگ یا حساسیت بالا نسبت به حرارت و تغییر رنگ است، واترجت بهترین انتخاب خواهد بود. هرچند هزینه و زمان برش نسبت به لیزر بیشتر است، اما کیفیت و قابلیت اطمینان آن در پروژه های صنعتی و حرفه ای غیرقابل جایگزین است.
4-1- کاتر یا تیغ دستی
کاتر یا تیغ دستی ساده ترین، کم هزینه ترین و در دسترس ترین روش برای برش پلکسی است و بیشتر برای کار های کوچک، خانگی یا دانشجویی استفاده می شود. در این روش، تیغ چندین بار روی سطح پلکسی کشیده می شود تا خطی عمیق ایجاد گردد و سپس ورق از همان بخش شکسته می شود. این روش بیشتر برای ورق های نازک مناسب است، زیرا پلکسی های ضخیم در هنگام شکستن احتمال ترک خوردن یا شکست نامنظم دارند. همچنین دقت برش با تیغ دستی محدود بوده و امکان اجرای طرح های پیچیده یا منحنی های ظریف وجود ندارد.
از مزایای این روش، نیاز نداشتن به تجهیزات گران قیمت است. تقریباً هر کارگاه یا خانه ای به یک کاتر تیز دسترسی دارد و برای پروژه هایی که فقط نیاز به چند برش ساده دارند، این روش کاملاً کارآمد است. دود یا آلودگی تولید نمی کند و در مواردی که نیاز به برش سریع و ساده دارید، انتخاب مناسبی است. با این حال، به دلیل دقت پایین، سرعت کم و احتمال شکست ناخواسته ورق، این روش برای کار های حرفه ای یا پروژه هایی با حجم زیاد اصلاً مناسب نیست. به طور کلی، کاتر بیشتر برای برش های کوچک، تست اولیه پروژه، ساخت نمونه های ساده یا کار های دستی کاربرد دارد و نمی توان روی آن برای تولیدات دقیق یا صنعتی حساب کرد.
واقعاً لبههای پلکسی بعد از برش لیزری همیشه شفاف درمیاد؟ من چند بار دیدم لبه کمی موجدار شده بود، نمیدونم مشکل از دستگاهه یا جنس پلکسی.
در حالت استاندارد، لیزر باید لبه کاملاً صاف و شفاف بده. موجدار شدن معمولاً به دلیل توان نامناسب دستگاه، سرعت اشتباه یا کیفیت پایین لنز اتفاق میفته. پلکسی بیکیفیت هم میتونه باعث سوختگی و موجزدگی بشه. با تنظیمات درست، این مشکل کاملاً قابل حل هست.