«محمدرضا واعظ مهدوی» رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایراندرباره وضعیت فعلی بازار دارویی کشور توضیح داد: به‌طور کلی یکی از وظایف مهم نظام‌های سلامت، حفاظت و حمایت از خدمت‌گیرندگان و مردم است. امروزه سازمان جهانی بهداشت، برنامه جامعی را تحت عنوان «پوشش همگانی سلامت» پیگیری می‌کند. این سیستم یا پوشش عمومی سلامت، در واقع بیانگر آن است که باید چتر خدمات سلامت برای همه مردم فراهم باشد و هیچ‌کس به دلیل نداشتن پول یا درآمد و منابع مالی کافی از دریافت خدمات سلامت محروم نگردد.
وی ادامه داد: به همین دلیل، امروزه دولت‌ها بسیار تلاش می‌کنند تا بتوانند نهاده‌های سلامت را با قیمت ارزان‌تری تأمین کرده و در اختیار تولیدکنندگان خدمات قرار دهند تا قیمت تمام‌شده خدمات ارزان‌تر تمام شود و بیماران یا نیازمندان بتوانند آن را خریداری کنند، یا پوشش بیمه‌ها به‌گونه‌ای باشد که حداقل پرداخت از جیب را برای مردم به همراه داشته باشد.
او اضافه کرد: در قوانین مختلف ما نیز به این موضوع اشاره و توجه شده است، از جمله اصل ۲۹ قانون اساسی که تصریح می‌کند برخورداری از خدمات سلامت، حق همگانی تمام شهروندان کشور است. همچنین سیاست‌های کلی ناظر بر برنامه‌های چهارم، پنجم، ششم و هفتم توسعه نیز تأکید دارند که میزان پرداخت از جیب باید به کمتر از ۳۰ درصد کاهش یابد.
واعظ مهدوی با اشاره به افزایش پرداختی از جیب مردم بیان کرد: متأسفانه امروزه در حدود ۵۵ درصد هزینه‌های سلامت از جیب مردم پرداخت می‌شود و در این میان، هزینه‌های دارویی یکی از مهم‌ترین ارکان این هزینه‌ها به شمار می‌رود. آخرین گزارش‌هایی که در دست است، نشان می‌دهد در دهک‌های پایین درآمدی، هزینه‌های دارویی به ۵۳ درصد هزینه‌های بهداشتی-درمانی رسیده است؛ یعنی ۵۳ درصد هزینه‌های پرداخت از جیب مردم در دهک‌های پایین درآمدی، مربوط به داروست. این موضوع ناشی از افزایش بی‌رویه قیمت دارو و سیاست‌های غلط وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو در افزایش نرخ ارز مورد نیاز دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین حذف ارز ترجیحی است.
او یادآور شد: این تصمیمات، متأسفانه با نوعی بی‌توجهی به مصرف‌کنندگان و خدمت‌گیرندگان، بار مالی هزینه‌ها را بر دوش مردم افزایش داده است. این بار مالی بیشتر به فقرا و افراد کم‌درآمد اصابت می‌کند. متأسفانه ما به‌تدریج شاهد این مسئله هستیم افرادی که به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، با مشاهده هزینه‌ها عملاً بیمارستان را ترک می‌کنند. یا افرادی که نیاز به تجهیزات یا استنت یا پروتز دارند، وقتی با قیمت آن مواجه می‌شوند، از دریافت آن خدمت انصراف می‌دهند.
او تاکید کرد: همچنین در داروخانه‌ها، برخی افراد ممکن است در مواجهه با قیمت دارو، عملا از تهیه داروی خود صرف‌نظر کنند. این موضوع، واقعاً بسیار دردناک است. چرا که ممکن است فردی، مثلاً وقتی به فروشگاه لوازم خانگی مراجعه می‌کند و قیمت یخچال یا تلویزیون را بالا می‌بیند، بگوید پولش را ندارم و نمی‌خرم. اما وقتی فردی به داروخانه مراجعه می‌کند و با قیمت بالای دارو مواجه می‌شود و از خرید آن انصراف می‌دهد، در واقع خودش را در معرض آسیب‌ها، معلولیت‌ها و زیان‌های ناشی از عدم درمان به‌موقع قرار می‌دهد.
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران اظهار کرد: تفاوت بهداشت و درمان با سایر کالاها این است که استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی اختیاری نیست. اشخاص دارو را به عنوان نقل‌ونبات یا شیرینی مصرف نمی‌کنند؛ بلکه پزشک آن دارو را برای افراد تجویز می‌کند و وقتی تجویز می‌شود، فرد اگر آن را تهیه نکند، همیشه در معرض استرس و نگرانی قرار دارد. همچنین اگر در اثر عدم دریافت دارو یا خدمات مورد نیاز، عزیز خود را از دست بدهد، همواره مسئولین و ساختار اجرای کشور را مقصر می‌داند. همین طور در پیشگاه خداوند نیز ما مسئول خواهیم بود. اگر فردی به‌واسطه تصمیمات غلط ما، از دریافت خدمات مورد نیاز خود محروم شود، علاوه بر دنیا، قطعاً در روز قیامت نیز ما باید پاسخ‌گو باشیم.
او متذکر شد: مسئولان محترم سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت که با تصمیمات خود ممکن است باعث افزایش پرداخت از جیب مردم شوند و به‌گونه‌ای تصمیم‌گیری کنند که افراد از دریافت خدمات خود محروم گردند، باید به این موضوع توجه جدی داشته باشند که همه‌ی ما در پیشگاه خداوند متعال و در روز قیامت، مسئول اقدامات و تصمیمات خود هستیم.
او در واکنش به اظهارات رئیس سازمان غذا و دارو، مبنی بر اینکه هیچ گزارشی از اینکه کسی از خرید داروی خود انصراف دهد وجود ندارد و این‌ها تنها بحث‌های خبری هستند، گفت: شاید ایشان فردی بسیار غافل باشند و اساساً ندانند در کف جامعه چه می‌گذرد. کافی است ایشان به داروخانه‌ها، بیمارستان‌ها و واحدهای مختلف ارائه‌دهنده خدمات مراجعه کنند تا ببینند که امروزه برخی از مردم، وقتی نسخه‌شان را به داروخانه می‌دهند، تا ۸۰ درصد هزینه‌ها را باید از جیب خود پرداخت کنند. شاید ایشان گمان می‌کنند که همه‌ی مردم مانند مسئولان ارجمند ما، دارای حقوق و درآمدهای بالا هستند و هیچ دغدغه‌ای نسبت به هزینه‌های بهداشت و درمان خود ندارند. اگر چنین بود، سیاست‌های کلی نظام، پرداخت از جیب مردم را هدف‌گذاری نمی‌کرد. ایشان باید به مطالعات طرح‌های درآمد-هزینه خانوار یا مطالعات میدانی مراجعه کنند تا واقعا ببینند که شرایط چگونه است و مردم در مواجهه با هزینه‌ها و پرداخت‌های خود با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند.
واعظ مهدوی در پاسخ به این سوال که واکنش‌های این چنینی از سوی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به عنوان متولیان سلامت جامعه در برابر وضع موجود، نشان از چیست؟ گفت: این امر ناشی از آن اندیشه و تفکر نئولیبرالی و تفکر شوک‌درمانی است. این تفکر، متأسفانه در برخی ساختارهای اجرایی ما رخنه کرده است. به این معنا که معتقدند هر چقدر قیمت‌ها را به‌صورت ناگهانی بالاتر ببرند، موفقیت محسوب می‌شود. متأسفانه ما می‌بینیم که مسئولان محترم، گاه‌ها راجع به افزایش قیمت حامل‌های انرژی صحبت می‌کنند، یا درباره‌ی افزایش قیمت ارز، برق، گاز و سایر خدمات عمومی سخن می‌گویند. این افزایش قیمت‌ها طبیعتاً منجر به ایجاد تورم در جامعه شده و باعث می‌شود سطح عمومی قیمت‌ها افزایش یابد.
وی افزود: در برهه‌ای از زمان، در دولت قبل، وقتی صحبت از حذف ارز ترجیحی می‌شد، یکی از مسئولان می‌گفت تنها چهار قلم کالا تحت تأثیر قرار می‌گیرد. یعنی می‌پنداشتند تنها چهار قلم کالا به‌طور بسیار محدود افزایش قیمت خواهد داشت. در حالی که امروز ما شاهد آن هستیم که همه اقلام و هزینه‌های خانوارها، در اثر حذف ارز ترجیحی، دچار افزایش قیمت شده‌اند. این موارد نشان می‌دهد که برخی مسئولان یا دستگاه‌های اجرایی، به دلیل نداشتن علم و دانش کافی، از عواقب تصمیمات خود آگاه نیستند.
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین این موارد، افزایش هزینه‌ی نهاده‌های دارو و تجهیزات پزشکی است. در نهایت، افزایش قیمت ارز منجر به افزایش قیمت تمام‌شده دارو شده و کارخانجات و صنایع را مجبور کرده است قیمت‌ها را بالا ببرند. وقتی می‌پرسیم چرا این کار را کرده‌اید، می‌گویند چون قیمت تمام‌شده افزایش یافته است. اما نمی‌گویند که چه سیاستی باعث شده قیمت تمام‌شده افزایش یابد. اگر سیاست‌گذاری درستی اتخاذ شده، چرا باید واردات ما مرتباً افزایش یابد؟ چرا باید داروهایی که امکان تولید داخل دارند، مشابه آن‌ها با قیمت‌های بسیار بیشتر وارد شود، تا مردم مجبور شوند داروی خود را با قیمت‌های گرانتر تأمین کنند؟
او در پایان خاطرنشان کرد: به هر حال، نگاه به مردم و تأمین منافع آن‌ها، رفتاری بسیار مهم است که باید مسئولان محترم به آن توجه جدی کنند و آن را در دستور کار خود قرار دهند. هر تصمیمی که می‌خواهند بگیرند، باید ابتدا به وضعیت مردم و فقرا بیندیشند. به این که آیا گروه‌های دستمزدبگیر و درآمدثابت، قادر به تأمین این هزینه‌ها هستند یا خیر؟ در درجه‌ی اول، وضعیت سفره‌ی مردم و توان پرداخت آنان باید مورد توجه قرار گیرد. دارو نیز یکی از این مقولات است.
منبع:
ایلنا
پریا ابراهیمی
