به گزارش خبرگزاری مهر، حسین رمضانی مدیر گروه مطالعات پیشرفت و تمدن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشتی که در آستانه ولادت حضرت حجت (عج) نوشته است بهبحث ظهور حضرت حجت (عج) و ارتباط آن با بلوغ تمدن اسلامی از موضوعات عمیق و چندبُعدی در اندیشه اسلامی است. این یادداشت با استناد به برخی مضامین مندرج در قرآن و سنت اسلامی ارائه‌شده، و به بررسی شرایط ظهور و مراحل حرکت به سوی ظهور تمدن نوین اسلامی همراه با طلوع خورشید ولایت عظمای الهی می‌پردازد.
۱. ظهور حضرت حجت (عج) و بلوغ تمدن اسلامی
- ظهور حضرت حجت (عج) به عنوان بقیة‌الله، وابسته به بلوغ تمدن اسلامی موجود در ابعاد علمی، عملی، فردی، اجتماعی، مادی و معنوی است.
- تمدن اسلامی در مستوای فعلیت‌های تحقق یافته نزد ملل و امت اسلامی باید به حدی از قدرت و پیشرفت حداقلی رسیده باشد که در آستانه جهش به سوی تمدنی پیشرو و رهبر در سطح جهانی قرار گیرد.
- ظهور ایشان زمانی محقق می‌شود که بخش قابل توجهی از جامعه و ملل اسلامی، آمادگی لازم برای یاری رساندن به ایشان را داشته باشند. این آمادگی شامل دو جنبه است:
- عدم مانع‌تراشی: دولت‌ها و جوامع اسلامی نباید مانع اقدامات حضرت شوند.
- همکاری فعال: بخش قابل اعتنایی از جامعه مؤمنان باید امکانات مادی و معنوی خود را در اختیار ایشان قرار دهند.
۲. ظهور به عنوان امری زمینه‌مند
- ظهور حضرت حجت (عج)، گرچه حسب دلالت برخی مضامین حدیثی، همراه با برخی کرامات است لکن فی حد نفسه یک رویداد تاریخی و زمینه‌مند است که وابسته به شرایط زمانی، مکانی و آمادگی‌های جامعه مؤمنان است.
- جامعه مؤمنان باید از نیروی انسانی توانمند و نظام‌های نهادی پیشرفته برخوردار باشد تا بتواند در تحقق مأموریت الهی حضرت مشارکت کند.
- ظهور ایشان نیازمند شکل‌گیری مجموعه‌ای از جوامع یا همگرایی‌های اسلامی است که به عنوان الگوهای تکثیرشونده عمل کنند. این جوامع باید به سطحی از کمال رسیده باشند که بتوانند به عنوان پایگاه‌هایی برای گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در سطح جهانی عمل کنند.
۳. احیاگری و تأسیس نظام جدید
- حضرت حجت (عج) هم احیاگر ارزش‌های الهی و هم مؤسس نظام جدیدی در تاریخ هستند.
- با ظهور ایشان، مقطع جدیدی از تاریخ آغاز می‌شود که بازگشت‌ناپذیر است. در این مقطع جدید، بر اساس روایات، تکامل عقلی انسان به حدی می‌رسد که دیگر امکان بازگشت قهقرایی به وضعیت پیشین وجود ندارد.
- هرچند ممکن است در مسیر پیشرفت، افت‌وخیزهایی وجود داشته باشد، اما در نهایت، انسان به کمالی دست می‌یابد که حرکت به سوی تعالی الهی درمجموع به شکل عمودی و پایدار ادامه می‌یابد.
۴. مراحل حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی
بر اساس بیانات رهبر انقلاب اسلامی، حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی شامل پنج مرحله است:
۱. انقلاب اسلامی: ایجاد تحول بنیادین در ساختار سیاسی و اجتماعی.
۲. نظام اسلامی: استقرار نظامی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی.
۳. دولت اسلامی: تشکیل دولتی که به طور کامل بر اساس اصول اسلامی اداره شود.
۴. جامعه اسلامی: تحقق جامعه‌ای که در آن بینش اسلامی گسترش یافته و ارزش‌های اسلامی نهادینه شده باشد.
۵. تمدن نوین اسلامی: دستیابی به تمدنی پیشرو و الهام‌بخش در سطح جهانی.
- هر مرحله از این فرایند، زمینه‌ساز مرحله بعدی است. برای مثال، استقرار دولت اسلامی منجر به شکل‌گیری جامعه اسلامی می‌شود و در نهایت، جامعه اسلامی به تمدن نوین اسلامی می‌رسد.
- هرچه جامعه از نظر تربیتی و فرهنگی تکامل بیشتری پیدا کند، حکومت نیز به افق انتظارات بینشی و ارزشیِ اسلامی نزدیک‌تر می‌شود.
۵. ارتباط ظهور و تمدن نوین اسلامی
- ظهور حضرت حجت (عج) در مرحله‌ای از تاریخ محقق می‌شود که فرهنگ و تمدن موجود اسلامی نزد برخی از ملل اسلامی به بلوغ نسبی لازم برای یاری رساندن به آن حضرت (عج) و جهاد در راه آرمان بقیة الله رسیده باشد. این بلوغ شامل پیشرفت در ابعاد علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است.
- احیای تمدن اسلامی و حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی، زمینه‌ساز ظهور است. هرچه جامعه اسلامی به مراحل بالاتری از تکامل برسد، آمادگی بیشتری برای یاری رساندن به حضرت حجت (عج) پیدا می‌کند.
ظهور حضرت حجت (عج) به عنوان یک رویداد تاریخی و تمدنی، وابسته به بلوغ تمدن اسلامی موجود و آمادگی جامعه مؤمنان است. این ظهور نه تنها بسط بینش و احیای ارزش‌های الهی را به همراه دارد، بلکه تأسیس نظام اجتماعی و نهادیِ جدید و بازگشت‌ناپذیری را نیز در پی خواهد داشت. تحقق این امر نیازمند تلاش جامعه اسلامی برای تحقق هرچه کامل‌تر بخشیدن به مراحل پنج‌گانه انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن نوین اسلامی است. تبعاً هرچه جامعه اسلامی از نظر تربیتی و فرهنگی تکامل بیشتری پیدا کند، زمینه‌های ظهور نیز فراهم‌تر می‌شود.
