به گزارش خبرگزاری مهر، به مناسبت سالروز بزرگداشت خواجه نصیر الدین طوسی، هفتمین نشست از سلسله نشست‌های حکمی انجمن علمی فلسفه اسلامی حوزه علمیه با موضوع نشست کنس فلسفه اسلامی در علوم طبیعی، با همکاری دفتر تهران انجمن علمی فلسفه اسلامی و پژوهشکده حوزوی فقه و علوم انسانی امام رضا علیه السلام، با حضور حجج الاسلام داودی پور مدیر پژوهشکده حوزوی فقه و علوم انسانی امام رضا علیه السلام، سخایی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر عرصه فلسفه فیزیک و سخایی استاد حوزه، در مجتمع حوزوی امام رضا علیه السلام برگزار گردید.
در ابتدای نشست، حجت‌الاسلام داودی‌پور، مدیر پژوهشکده حوزوی فقه و علوم انسانی امام رضا علیه السلام، با توضیح قواعد پیرامونی پدیده‌های طبیعی اظهار داشت: قواعد پیرامون پدیده‌های طبیعی در فرض ثبات ابعاد فرا سه‌گانه ثبات یا تکرارپذیری دارند. اما در صورت تغییر در بعد فرا سه‌گانه، پدیده‌های طبیعی رخدادهای متفاوتی را نشان می‌دهند.
وی ادامه داد: هستی در همه ساحت‌هایش از جمله عالم ماده فراتر از سه بعد وجود دارد. ابعاد فرا سه‌گانه هستی بخش اصلی رخدادهای علمی و هستی‌شناختی ماده و طبیعت را هدایت می‌کنند. واکاوی شکل هستی و رخ‌نمایی موجودات، در فلسفه اسلامی کنشی مشکک و ذومراتب در اکتشاف روابط پیچیده هستی بیکران و ماهیات را به همراه دارد.
وی افزود: این واکاوی، هست جهان را از مبدأ بیکران به ذرات ریز اندازه مادی امتداد می‌دهد و در کنش بازگشت و تأثیرپذیری و تأثیرگذاری در هستی‌های بزرگ اندازه تا هستی بیکران، دستگاهی همگون با موجودات همسو و در پهنه منشوری یگانه را که شکوفایی در زیست‌جهان انسانی و زیست‌بوم ماده دارد، نشان می‌دهد.
در ادامه این نشست حجت الاسلام سخایی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر عرصه فلسفه فیزیک، به عنوان دومین سخنران به نقش عمیق پرسش‌های هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی در فیزیک اشاره کرد و بیان داشت: یکی از مفاهیم کلیدی در این حوزه فلسفه فیزیک، علیت است که رابطه‌ی علت و معلولی بین پدیده‌ها را بیان می‌کند. در فیزیک کلاسیک و دیدگاه‌های آلبرت اینشتین، علیت به‌عنوان یک اصل ضروری و قطعی در نظر گرفته می‌شود. انیشتین معتقد بود که جهان تحت قوانین دقیق و قابل پیش‌بینی عمل می‌کند و هر رویدادی علتی مشخص دارد.
وی ادامه داد: با ظهور فیزیک کوانتوم، این دیدگاه به چالش کشیده شد. در مکانیک کوانتوم، اصل عدم قطعیت هایزنبرگ نشان می‌دهد که نمی‌توان همزمان مکان و سرعت یک ذره را با دقت کامل اندازه‌گیری کرد. این به معنای نقض علیت قطعی و پذیرش نقش احتمالات در توصیف پدیده‌های فیزیکی است. اینشتین با این ایده مخالف بود و معتقد بود که «خدا تاس نمی‌اندازد.» اما آزمایش‌هایی مانند آزمایش‌های بل نشان دادند که طبیعت در سطح کوانتومی ذاتاً احتمالی است.
در ادامه، استاد حوزه علمیه به تفاوت مبنایی بین دیدگاه اینشتین و فیزیک کوانتوم پرداخت و ابراز داشت: این تفاوت در نگرش به ضرورت و تصادف نهفته است. انیشتین به جهانی قطعی و ضروری باور داشت، در حالی که فیزیک کوانتوم جهان را به‌عنوان سیستمی احتمالاتی و غیرقطعی توصیف می‌کند.
وی افزود: این تفاوت‌ها نه‌تنها مبانی فیزیک، بلکه فهم ما از واقعیت را نیز عمیقاً تحت تأثیر قرار داده‌اند. با هدف ایجاد تمدن اسلامی، باید مبانی علوم طبیعی متناسب با هستی‌شناسی بومی خودمان پایه‌گذاری شود که فلسفه صدرایی ظرفیت بسیار بالایی در این زمینه دارد.
در پایان این نشست حجت الاسلام گودرزی استاد حوزه علمیه با تاکید بر ضرورت بررسی مبانی علوم طبیعی در هستی شناسی ابراز داشت: بر ضرورت بررسی مبانی علوم طبیعی متناسب با هستی‌شناسی بومی، کنش فلسفه اسلامی در توسعه مبانی هستی شناختی دانش‌های طبیعی را نقطه عزیمت تحول در علوم طبیعی سعادت پایه برشمرد.
